De nieuwe president van Iran is (nog) geen vriend van het Westen
Iran heeft een nieuwe president: de ultraconservatieve Ibrahim Raisi. Een man met een omstreden verleden, die daardoor al bij voorbaat niet welkom is in de Verenigde Staten. De grote vraag is nu wat de aanstelling van Raisi gaat betekenen voor de relatie tussen Iran en het Westen.
Gisteren mochten de inwoners van Iran naar de stembus. Raisi heeft in de eerste ronde meer dan de helft van de kiezers achter zich gekregen. Een tweede ronde is daardoor niet meer nodig. Zijn opponenten hebben Raisi, de opvolger van Hassan Rouhani, al gefeliciteerd met zijn overwinning.
Lage opkomst
Dat Raisi de verkiezing zou gaan winnen, stond eigenlijk van tevoren alvast. Raisi is een trouwe bondgenoot van geestelijk leider Khamenei, de man die in Iran de meeste macht heeft.
Veel Iraniërs hadden de verkiezingen geboycot omdat Khamenei het veel kandidaten niet toestond om deel te nemen aan de verkiezingen. Het opkomstpercentage lag daarom op slechts 41 procent, een stuk lager dan bij de vorige verkiezingen.
'Commissie des doods'
Raisi is nu al een omstreden president. In 1988 maakte hij als rechter deel uit van de beruchte 'commissie des doods'. Samen met drie andere rechters liet hij duizenden politieke tegenstanders executeren. Khamenei was destijds de president die de commissie overzag.
Voor zijn aandeel in de 'commissie des doods' kreeg Raisi door de regering-Trump sancties opgelegd. Verder dringt Amnesty International er al jaren op aan dat er een onafhankelijk onderzoek komt naar het bloedbad van destijds.
Economische druk
Raisi mag door de sancties Amerika niet eens in. Toch moet hij binnenkort wel om tafel met onder meer de EU en de Verenigde Staten. Het land heeft vanwege zijn nucleaire activiteiten veel sancties opgelegd gekregen vanuit het Westen.
Sancties waardoor de economie van Iran volledig is ingestort. Raisi heeft in het verleden al aangeven dat hij weinig moet hebben van de westerse landen, maar de president voelt ook de druk van de nijpende economische situatie in zijn land.
Het atoomakkoord, hoe zat het ook alweer?
In 2015 sloot Iran een nucleaire deal met het Westen. Het land beloofde zijn nucleaire activiteiten terug te dringen en in ruil daarvoor werden de economische sancties opgeheven.
Oud-president Donald Trump vond echter dat de VS destijds een slechte deal had gesloten en besloot zich eenzijdig terug te trekken. Iran kreeg zware sancties opgelegd en besloot als tegenreactie om weer uranium, wat nodig is voor kernwapens, te verrijken.
Onder president Joe Biden wil de VS een nieuwe deal met Iran om dat te stoppen. Iran stelt zich hard op in de onderhandelingen, maar gaat ook gebukt onder de sancties die ze opgelegd hebben gekregen. Voor Raisi is het mogelijk een kans om Iran economisch uit het slop te trekken, al zullen niet alle sancties worden opgeheven als Iran stopt met zijn nucleaire activiteiten.
Wat wel duidelijk is dat Raisi uiterst conservatief is en het Westen vooral als vijand ziet, net als geestelijk leider Khamenei. Het zal de relatie met onder meer de VS en de EU er allemaal niet makkelijker op maken, al heeft Raisi al wel aangekondigd te willen praten over een nieuwe nucleaire deal.
Onvrede bij jongeren
In Iran zelf heerst vooral bij jongeren teleurstelling over de aanstelling van Raisi. Die zet in op een conservatieve koers, waarbij de individuele vrijheden beperkt zullen worden. Ook willen Iraanse jongeren een betere relatie met het Westen, maar met Raisi als president wordt dat Westen juist weer afgeschilderd als de vijand.