Topsporter Pouriya liet in Den Bosch zijn hele leven achter, terug naar Iran kon niet meer

Pouriya staat in 2019 elfde op de wereldranglijst en heeft maar één doel: winnen in Tokio. Alles staat in het teken van dit ultieme doel: hij traint zes dagen in de week, slaat verjaardagen en feestjes over, hij is in topvorm.

Maar op 14 juni van dat jaar, tijdens de halve finale van het wereldkampioenschap in Den Bosch, raakt hij alles wat hem lief is kwijt: zijn sport, zijn moeder, zijn vriendin en zijn vrienden. En dat allemaal door een woordenwisseling vlak voor die ene belangrijke wedstrijd om het brons.

Laatste wedstrijddag

Op de laatste wedstrijddag van het toernooi rijdt Pouriya in zijn rolstoel, hij heeft een dwarslaesie, naar zijn plek op de baan en spant zijn boog. Zijn hand leunt tegen zijn wang, de pijl staat strak. Zeventig meter voor hem staat het blazoen met kleuren. De pijl moet in de gele cirkel in het midden. Dat is de roos.

Het publiek zit op stoelen langs de baan. Ergens op die stoelen zit zijn broer, samen met zijn vriendin. De pijl schiet razendsnel uit de boog, richting het blazoen. Wat heeft hij gedaan?! denkt hij. Hoe kon hij zich zo laten gaan?

Vluchten

De pijl raakt het blazoen in het rood, 8 punten. De Rus naast hem doet hetzelfde, ook 8 punten. Weer spant Pouriya zijn boog. Hij heeft een goed leven in Teheran. Een goede band met zijn moeder, een lieve vriendin, vrienden en een carrière als topsporter. Bam, de pijl raakt weer het bord. Weer in het rood: 7 punten.

Gevangenisstraf

Kort daarvoor had hij een woordenwisseling met zijn coach. Wetende wat zijn coach zei en dat hij een gevangenisstraf riskeert, vraagt hij zich af of hij het durft: alles achterlaten en vluchten voor het Iraanse regime. Dan is dit voorlopig zijn laatste wedstrijd. Een camera is op hem gericht. Mannen van de ambassade lopen rond. De Rus schiet midden in de roos. Verdorie, concentreren. Maar het stormt in zijn hoofd, te hard.

Bij boogschieten zijn twee dingen belangrijk, vertelt Pouriya in zijn appartement in Eindhoven: de kracht in je lichaam en de rust in je hoofd. "Kracht had ik, rust niet."

Telefoons uit

Hij verliest de wedstrijd. Daarna bespreekt hij de woordenwisseling met zijn broer. "Alsjeblieft, ga niet terug. Je bent niet meer veilig", zegt hij. In het rumoer backstage neemt Pouriya de grootste beslissing van zijn leven: hij geeft de boog aan zijn assistent en vertelt dat hij even gaat lunchen met zijn broer. Maar zijn broer en hij zetten allebei hun telefoon uit – bang om door de Iraanse geheime dienst gevonden te worden – en gaan ervandoor.

Het was een spontane beslissing, geen vooropgezet plan. Na 24 uur zetten de mannen hun telefoon weer aan. Gemiste oproepen, berichten, dreigementen. Pouriya is wereldnieuws, niet alleen de Iraanse media publiceren over zijn ontsnapping, ook de BBC. Dan belt zijn moeder: 'Pouriya, elke zender heeft het over je. Wat heb je gedaan!'

Ruzie om een hoofddoek

De storm is nu, twee jaar later, gaan liggen. Wat overblijft, zijn brokstukken. "Het is aan mij om weer iets van mijn leven te maken", vertelt Pouriya.

Maar wat is er nu precies gebeurd, backstage vlak voor die wedstrijd? "Mijn broer woont in België en heeft een Belgische vriendin van Iraanse afkomst. Zij draagt geen hijab, geen hoofddoek." Elf jaar geleden vluchtte zijn broer uit Iran nadat hij had meegedaan aan protesten tijdens de verkiezingen. Aan het begin van het toernooi kwamen zijn broer en zijn vriendin langs, om hem te steunen.

"Mijn coach had hen gezien en kwam bij mij verhaal halen. Het ging over de hoofddoek van mijn broers vriendin. De coach vroeg of ik ze had uitgenodigd en vertelde dat ze beter niet terug konden komen." Dat deden ze wel. Pouriya bereikte de halve finale, zijn broer was trots en wilde de wedstrijd zien. Hij zat met zijn vriendin op de tribune om hem aan te moedigen.

'Ik liet me gaan'

"Dat had mijn coach gezien. Hij begon weer over haar hoofddoek. Ik vertelde dat je hier in Nederland en in België helemaal geen hoofddoek hoeft te dragen als je dat niet wil." Maar volgens zijn coach waren zijn broer en zijn vriendin een schande voor de Iraanse overheid.

Het is vlak voor de wedstrijd en Pouriya zit vol adrenaline. Hij gooit er uit dat hij het absurd vindt dat vrouwen niet zelf mogen beslissen of ze een hoofddoek dragen, maar ook vindt hij het gek dat haar beslissing invloed heeft op hem. Het liefst is hij helemaal niet meer politiek actief voor Iran, omdat hij niet in het regime gelooft.

De familie van Pouriya is kritisch op het islamitische bewind van de president en ook Pouriya zelf is het niet eens met het strakke regime. "Ik zat zo vol adrenaline voor die wedstrijd en liet me gaan. Toen ik dat laatste had gezegd, wist ik dat mijn carrière voorbij was."

Zijn coach komt een paar minuten voor de wedstrijd begint opnieuw naar hem toe. "'Als jij lid wil blijven van het Iraanse nationale team, moet jij de overheid vertegenwoordigen. Je hebt de ideologie van de overheid uit te dragen. Doe je dat niet, dan wacht in Iran straf op je", dreigde m'n coach. In het lichtste geval is het tien jaar de cel in. In het zwaarste... daar wil ik liever niet over nadenken."

Niet gelovig

"Ik heb respect voor andere religies, ik geloof alleen zelf niet", vertelt hij. Dat hij niet meedeed aan de protesten waardoor zijn broer het land uit moest, kwam doordat hij wist dat hij daarna weg had gemoeten, en hij zijn moeder niet wilde verlaten. "Ik heb elf jaar geleden een motorongeluk gehad op de snelweg waardoor ik een dwarslaesie kreeg. Mijn moeder is ook een goede vriendin. Ik vind het fijn haar om me heen te hebben."

Islamitische Revolutie in Iran

Tijdens de Islamitische Revolutie in 1979 werd sjah (koning) Mohammad Reza Pahlavi afgezet. Een groep islamitische geestelijken nam de macht over in het land. Ayatollah Khomeini – een vooraanstaande geestelijke – werd de 'opperste leider'.

Door de Islamitische Revolutie veranderde er een hoop. Het land voert een conservatief regime: vrouwen moeten in het openbaar hun hoofd bedekken en alcohol is verboden.

Het Iraanse regime staat bekend om liquidaties van mensen die tegen het regime zijn. In 2015 en in 2017 zijn twee Iraans-Nederlandse dissidenten vermoord. De Nederlandse veiligheidsdienst verdenkt Iran ervan achter deze liquidaties te zitten.

De Iraanse geheime dienst is in verschillende landen actief. Tegenstanders van het Iraanse regime worden door spionnen in de gaten gehouden. Iran ontkent de betrokkenheid bij alle moordaanslagen.

Sporters onder druk

Pouriya is niet de enige sporter die is gevlucht. Een jaar eerder vroeg een basketbalspeler van het nationale team asiel aan in Duitsland, een judoka met gouden medailles op zak deed hetzelfde. En zo zijn er tientallen Iraanse sporters die – vaak tijdens een internationaal toernooi – zijn weggelopen. Bang om, net als de Iraanse worstelaar Navid Afkari, vermoord te worden.

De sporters zijn er klaar mee dat er altijd iemand is die in de gaten houdt wat ze doen: of ze wel halal eten, geen handen schudden en of ze – de mannen –geen contact hebben met vrouwen, maar ook dat ze niet meer tegen Israëliërs mogen spelen. "Het zijn regels waar je je aan moet houden. Ze zetten je onder druk als je het niet doet."

'Ik sliep niet van angst'

Pouriya meldde zich na zijn vlucht bij het asielzoekerscentrum in Ter Apel. "De IND verzekerde me dat ik veilig was, maar ik sliep niet van angst. De eerste paar dagen waren echt heel moeilijk. Ik kwam mijn kamer niet uit. Bij elk geluid dacht ik dat ze me kwamen halen."

Zijn moeder vertelde hem dat ze naar hem op zoek waren en ook bij haar thuis langs waren geweest. De vader van zijn vriendin belde hem op: of hij alsjeblieft niet wilde zeggen dat ze een relatie hadden. Ze waren ook bij haar langs geweest, op zoek naar hem. "Mijn schoonvader zei dat mijn zaak een diplomatieke zaak was, en dat zij hiermee gevaar liep."

Dus vertelt hij de IND dat hij vrijgezel is, een keuze die op dat moment goed voelt, maar die hem nu achtervolgt. Want zijn vriendin mag na twee jaar nog steeds niet langskomen. Zijn moeder ook niet. "Ik heb een brief gehad van de IND, ze is niet welkom. Mijn advocaat heeft bezwaar gemaakt tegen dit besluit. Ik wacht nu op antwoord."

Want Pouriya is eenzaam. Hij woont anderhalve maand in Eindhoven. Hij kent niemand, heeft nog geen werk en had tot drie weken geleden geen boog. "Toen ik met mijn broer ging lunchen in Den Bosch had ik niks bij me. Geen tas, geen spullen, geen boog. Alleen mijn rolstoel. Ik heb alles achtergelaten."

Nieuwe boog

Hij heeft wel zijn telefoon, met Google. Daarop zocht hij een handboogvereniging in de buurt. Dat hij weer een boog heeft, heeft hij te danken aan Sarina van Dalen, voorzitter van de Vereniging van Handboogschutters Ons Genoegen in Oranje. Zij stuurde een berichtje rond. Sjef van den Berg, Nederlands topboogschutter, reageerde.

Hij gaf Pouriya een nieuwe boog met pijlen. "Natuurlijk kende ik Sjef. Hij is een van de besten van de wereld en ook nog eens heel erg aardig. Het is fantastisch wat hij heeft gedaan. Ik ben hem ongelooflijk dankbaar dat hij een stukje van mijn leven heeft teruggegeven."

Geen Paralympische Spelen

Pouriya kan weer werken aan zijn droom: een gouden medaille op een Paralympische Spelen. Zijn ticket voor Tokio is hij verloren. "Het ticket is niet op naam, maar op land. Ik mocht voor mijn land gaan, maar ja, nu niet meer. Het is alsof je een kaartje voor een trein hebt die rijdt naar een eindstation waar je heel, heel graag naartoe wil. De trein staat klaar, je ziet de trein, maar mag niet instappen. Dan vertrekt de trein zonder jou. Heel zuur."

'Voel me weer sterk'

Maar Pouriya blijft positief. Hij is dankbaar dat hij hier in vrijheid mag leven. Daarom wil hij nu gouden medailles winnen voor Nederland. "Ik voel me weer sterk. Hier in Nederland zijn ook goede trainingsfaciliteiten."

Maar zes keer per week trainen lukt nog niet. Daarvoor is hij te druk. Met aanpassingen aan zijn huis, de toiletdeur moest breder zodat hij er met rolstoel in kan. En zijn aanrechtblad is veel te hoog. "Ik moet als een basketballer alles in de pan gooien", lacht hij. Maar eigenlijk is het best gevaarlijk: olie spettert in zijn gezicht.

Zijn huis is bijna aangepast en inmiddels heeft hij zijn weg gevonden in de medische wereld. Een ergotherapeut, fysiotherapeut, dokter. "Ik heb doorligplekken op mijn been. Het duurde even voor ik wist waar ik naartoe moest om dit op te lossen."

Hij werkt hard aan zijn Nederlands, heeft vier keer per week les. Hij wil vrijwilligerswerk doen, dat deed hij in Iran ook, en doet er alles aan om een baan te krijgen. "Ik heb software engineering gestudeerd en wil graag een baan in de IT. Het wil nog niet echt lukken. Ik hoop dat ik snel bij een bedrijf terecht kan."

Stapje voor stapje

Nederland is fijn en veilig, maar het liefst wil hij ooit weer terug naar Iran, als het regime vertrokken is en er democratie is in het land. "Ik mis mijn moeder enorm. We schelen maar twintig jaar. Mijn moeder is niet alleen mijn moeder, ze is mijn beste vriendin."

Maar niet alles tegelijk. Eerst werk, dan mag zijn vriendin naar Nederland komen. Ze is er al helemaal klaar voor. "Locatie is niet belangrijk, onze liefde wel. Ik hoop echt dat ze snel mag komen. Ik wil weer een normaal, gelukkig leven."

Liefst met een gouden, paralympische medaille. "Stapje voor stapje pak ik mijn leven weer op. Ik heb weer een boog en kan weer trainen. Ik geloof weer in mezelf en ben ervan overtuigd dat ik ook hier sterker uitkom. Die medaille, die komt er. Het duurt alleen wat langer."

Zondaginterview

Elke zondag publiceren we een interview in tekst en foto's van iemand die iets bijzonders doet of heeft meegemaakt. Dat kan een ingrijpende gebeurtenis zijn waar hij of zij bewonderenswaardig mee omgaat. De zondaginterviews hebben gemeen dat het verhaal van grote invloed is op het leven van de geïnterviewde.

Ben of ken jij iemand die geschikt zou zijn voor een zondaginterview? Laat het ons weten via dit mailadres: zondaginterview@rtl.nl

Lees hier de eerdere zondaginterviews.