Dit is Ahmad Massoud, boegbeeld van het laatste bolwerk van verzet in Afghanistan
Hoewel de taliban de macht terug in handen hebben in Afghanistan, geeft niet iedereen zich zomaar over. In de beruchte Panjshir-vallei heeft zich een groep opstandige strijders verzameld onder leiding van Ahmad Massoud, zoon van een gevierd krijgsheer. "Zonder bewapening maken ze weinig kans."
Terwijl Nederland en andere westerse landen druk bezig zijn met evacuaties vanuit de hoofdstad Kabul, verzamelen verzetsstrijders zich in deze groene vallei in de bergachtige noordoostelijke provincie Panjshir. De vallei staat onder de lokale bevolking bekend als de 'Vallei van de Vijf Leeuwen'.
De Panjshir-vallei heeft een lange geschiedenis van verzet. Hier werd in de jaren 80 en 90 al een hardnekkige strijd uitgevochten tussen islamitische verzetsstrijders (de moedjahedien) en de Sovjet-Unie, en later de taliban. Dat heeft alles te maken met het ruige landschap: de vallei is omringd door hoge, steile bergen. En voor naderende vijanden is er maar één doorgang, waardoor je hen altijd van verre ziet aankomen.
De zoon van
Het is dan ook geen toeval dat juist hier het laatste verzetsbolwerk tegen de taliban is ontstaan, aangevoerd door Massoud. "Hij is de zoon van Ahmed Shah Massoud, die in Afghanistan de 'Leeuw van Panjshir' genoemd wordt, en is nu zelf het boegbeeld van het nieuwe verzet", zegt Peter Wijninga, defensie-expert van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies.
Massouds vader is een legende in de streek, waar hij heer en meester was en waar zijn beeltenis nog altijd op veel plekken te zien is. Ahmed Shah Massoud was ooit student architectuur, maar groeide in oorlogstijd uit tot een verzetsheld die met succes vocht tegen de Sovjets en de taliban. Hij kwam in 2001, enkele dagen voor de aanslagen van 9/11, om het leven door een zelfmoordaanslag met een bom, die wordt toegeschreven aan Al Qaida.
Studie in Engeland
Ahmad Massoud, zijn enige zoon en oudste van zes kinderen, is geboren in 1989. Hij studeerde in Engeland aan de Koninklijke Militaire Academie Sandhurst en haalde een masterdiploma internationale betrekkingen in Londen. De familie behoort tot de Tadzjieken, een Perzisch sprekende etnische minderheid die veruit de grootste bevolkingsgroep vormt in de Panjshir-vallei, waar nu zo'n 150.000 mensen wonen.
Eerder deze maand schreef Massoud jr. brieven in het Franse blad La Règle du Jeu en de Amerikaanse krant The Washington Post, waarin hij nadrukkelijk vraagt om steun van het westen in de vorm van 'wapens, munitie en voorraden'. Maar ook roept hij op tot vreedzame onderhandelingen.
Klaar voor de strijd
Tegelijkertijd zegt Massoud klaar te zijn voor de strijd. "Ik schrijf vandaag vanuit de Panjshir-vallei, klaar om in de voetsporen van mijn vader te treden, met moedjahedien-strijders die bereid zijn om opnieuw de taliban aan te pakken", schrijft Massoud in The Post. "We hebben munitie en wapens die we geduldig hebben verzameld sinds de tijd van mijn vader, omdat we wisten dat deze dag eraan zou kunnen komen."
Toch heeft de verzetsleider een behoorlijk probleem. De Panjshir-vallei is weliswaar zeer moeilijk in te nemen, maar ook volledig omringd door talibangebied. Dat betekent dat hij samen met zijn manschappen, naar eigen zeggen zo'n zesduizend strijders, steun door de lucht moet krijgen om te overleven.
Eerste confrontatie
Bij een eerste confrontatie tussen de laatste verzetstroepen en de taliban in de Panjshir-vallei is een onbekend aantal talibanstrijders in een hinderlaag gelopen. Daarbij claimt het verzet dat hij zo'n driehonderd talibanstrijders heeft gedood, al is dat aantal op dit moment niet officieel bevestigd en is het daarmee nog zeer de vraag of het aantal wel klopt.
Wapenleveringen
"Zonder bewapening maken ze weinig kans", zegt oud-luchtmachtofficier Wijninga. Hij verwacht niet dat de Amerikanen wapens zullen leveren aan het verzet. "Of dat gebeurt via heel slinkse wegen. Maar dan geven ze de taliban een excuus om weer terug te slaan. De Amerikanen willen juist van deze oorlog af, ze zijn het moe. Maar wie weet werpt een andere partij zich op."
De bemoeienis van de Amerikanen kan volgens Wijninga nog wel terugkeren wanneer Afghanistan, net als in het verleden, onderdak biedt aan terroristen met westerse doelwitten. Omdat Al Qaida en IS nog actief zijn in Afghanistan is het volgens hem nog de vraag of de taliban dat kunnen voorkomen.
Wijninga: "In dat geval zullen ze denk ik niet direct de oorlog verklaren aan de taliban, maar deze terroristen bijvoorbeeld uit de lucht met behulp van drones bestrijden. Maar het blijft politiek gezien een gevoelig punt."
Hoe lang nog?
Voor nu is het de vraag hoe lang Ahmad Massoud en zijn strijdmakkers het kunnen volhouden in de Panjshir-vallei. Of dat we te maken krijgen met een taliban die - tegen de verwachting in - misschien wel bereid zijn om de macht te delen, of hun wil minder geforceerd op te leggen aan de Afghaanse bevolking dan tijdens de onderdrukking in de jaren 90.
Massoud in zijn opiniestuk: "Wat er ook gebeurt, mijn moedjahedien-strijders en ik zullen Panjshir verdedigen als het laatste bastion van Afghaanse vrijheid. Ons moreel is intact. Wij weten uit ervaring wat ons te wachten staat."