Wie volgt Merkel op? Drie grote kanshebbers - met een smetje
Precies een maand voor de Bondsdagverkiezingen is de spanning weer helemaal terug. Wie wordt straks de grootste partij? En wie levert daarmee na zestien jaar de opvolger van Angela Merkel? Een blik op de drie topkandidaten van dit moment leert dat ze allemaal de nodige smetjes op hun blazoen hebben.
Duitsland maakt zich op voor de belangrijkste nationale verkiezingen, gehouden op zondag 26 september. Ruim zestig miljoen Duitsers mogen dan naar de stembus. Zij brengen die dag twee stemmen uit: de eerste voor een kandidaat uit hun eigen kiesdistrict, de tweede voor een partij.
De sterkste partij mag vervolgens de nieuwe Bondskanselier benoemen. Daarvoor zijn er op dit moment nog drie topkandidaten over, die we samen met correspondent Jeroen Akkermans voor je op een rijtje zetten.
Armin Laschet (CDU)
Hij gold lange tijd als dé topfavoriet. Er was vorig jaar zelfs een moment in de peilingen dat de partijgenoot van Merkel ruim een derde van de kiezers achter zich had staan. Maar inmiddels ziet de wereld er heel anders uit voor de 60-jarige christendemocraat, die tevens minister-president is van de deelstaat Noordrijn-Westfalen, waar de meeste Duitsers wonen.
Laschet wordt verweten dat hij geen duidelijk plan heeft voor Duitsland. Akkermans: "Hij werft voor een 'moderner' Duitsland, maar hij maakt deel uit van de partij die de broodnodige modernisering en digitalisering van de infrastructuur juist jarenlang heeft verwaarloosd." Ook in de Covid-campagne wist hij zich niet te onderscheiden en viel alleen de wispelturigheid van zijn beleid op."
"Laschet is een ervaren politicus, en dat telt in Duitsland."
Maar nog veel meer wordt hem 'de lach' kwalijk genomen. Laschet werd lachend gefilmd tijdens een bezoek in juli aan het rampgebied van de overstromingen. Heel pijnlijk, want president Frank-Walter Steinmeier stond op de voorgrond slachtoffers een hart onder de riem te steken. Het kan zo maar een bepalend moment blijken in de race om het bondskanselierschap.
Maar vlak Laschet nog zeker niet uit, benadrukt Akkermans. "Laschet is een ervaren politicus, en dat telt in Duitsland. Hij heeft bovendien meermaals bewezen dat hij uit geslagen positie terug kan komen."
Zo won Laschet in 2017 de deelstaatverkiezingen in 'zijn' Noordrijn-Westfalen dankzij een knappe eindsprint. En dit jaar won hij ook de strijd om de kanselierskanditatuur van de CDU-CSU, waarbij hij topkandidaten Markus Söder en Friedrich Merz - wederom tegen de verwachting in - de baas was. Onderschat hem dus niet.
Olaf Scholz (SPD)
Wie had dat een paar maanden geleden gedacht? Olaf Scholz als nieuwe bondskanselier! De sociaaldemocraat leek kansloos omdat de SPD in de peilingen in een historisch dieptepunt bleef hangen. Maar terwijl Laschet zijn duikvlucht inzette, schoot Scholz juist als een duveltje uit een doosje omhoog.
Hoe? Door zijn doodgewone zelf te blijven. "Het is een wat saaie man die weinig risico's neemt, een beetje een boekhouder. Maar dat vinden veel Duitsers geen bezwaar", zegt Akkermans. "Integendeel: zijn saaie imago wordt juist gezien als een voordeel. Anders had Merkel het ook geen zestien jaar volgehouden."
"Scholz' saaie imago wordt juist gezien als een voordeel."
De partij van Scholz, de SPD, zit ook in de huidige Duitse regering. De 63-jarige Scholz is sinds maart 2018 minister van Financiën. Net als zijn Nederlandse collega Wopke Hoekstra kon hij tijdens de coronacrisis vanuit die positie veel subsidiegeld uitdelen - iets wat hem populairder lijkt te hebben gemaakt. Scholz zegt nu het minimumloon te willen verhogen, net als de belasting voor multinationals.
Maar Scholz moest als minister ook verantwoording afdragen in de nasleep van het Wirecard-fraudeschandaal, het grootste financiële schandaal uit de naoorlogse Duitse geschiedenis, en maakte bepaald geen goede indruk als burgemeester van Hamburg toen in zijn stad hevige rellen uitbraken door extreem-linkse activisten tijdens de G20-top van 2017.
Annalena Baerbock (De Groenen)
De grote outsider op 26 september is ook de meeste groene en progressieve van de drie kanselierskandidaten. Annalena Baerbock (40) leek als relatief jonge vrouw en frisse lijsttrekker van De Groenen lange tijd uitstekend op weg, totdat ze begon te blunderen.
Akkermans: "Allereerst waren er beschuldigingen dat Baerbock plagiaat heeft gepleegd in een boek dat zij uitbracht tijdens de campagne: stukken bleken te zijn overgenomen uit andere publicaties. Later kwam daar de kritiek op haar cv nog eens bij." Vooral over haar studie bleek Baerbock niet helemaal de waarheid te hebben verteld en ze was slordig met het opgeven van neveninkomsten. "Niet erg allemaal, maar als kanselierskandidaat had ze beter moeten weten. Dan worden de kleinste foutjes je al aangerekend."
"Baerbock heeft als de groene kandidaat wel één groot voordeel: het klimaat."
Baerbock is sinds april lijsttrekker en was in tegenstelling tot haar concurrenten nooit minister of bestuurder in een van de zestien Duitse deelstaten. Critici vinden dat het haar ontbreekt aan bestuurlijke ervaring. Iets wat niet haar voordeel spreekt bij de aankomende verkiezingen, waarin Duitsers doorgaans als ze eenmaal in het stemhokje staan, toch liever voor ervarenheid kiezen.
Akkermans: "Al heeft ze als de groene kandidaat wel één groot voordeel: het klimaat. Dat thema staat bij veel Duitsers hoog op de agenda. Al heeft ze dit 'thuisvoordeel' van haar partij nog niet weten te verzilveren, ze maakt de hoge verwachtingen niet waar."
De eerste exitpolls van de Bondsdagverkiezingen worden op zondag 26 september om 18.00 uur verwacht.