Deal op klimaattop, maar verbijstering en teleurstelling bij veel landen

COP26-voorzitter Alok Sharma noemde het akkoord 'imperfect', maar een stap in de goede richting. Dat gevoel overheerste ook bij veel delegaties. Eurocommissaris Frans Timmermans noemde het resultaat zelfs 'historisch'.

Vlak voor de aankondiging van het akkoord, maakten China en India nog aanpassingen aan de tekst. In plaats van het 'afschaffen' van het gebruik van steenkool, wordt nu gesproken over 'afschaling'.

'Dubbel gevoel'

Verslaggever Marieke van de Zilver is op de klimaattop in Glasgow. Ze zegt dat de top wordt afgesloten met een dubbel gevoel: "Het is China en India gelukt om op het laatste moment de tekst over het stoppen met het gebruik van steenkool af te zwakken, en de manier waarop dat gebeurde, vonden veel landen heel vervelend."

"Aan de andere kant is dit ook de eerste klimaattop waarop het gebruik van fossiele brandstoffen überhaupt als een probleem wordt erkend, net als de noodzaak om te minderen met het gebruik ervan. En ondanks de nasmaak wordt dat ook als heel belangrijk gezien."

Teleurstelling voor arme landen

"Armere landen hadden gehoopt op een fonds om hen te helpen om te gaan met de gevolgen van klimaatverandering, die zij nu al voelen, maar vooral de VS en ook de EU konden daar niet mee akkoord gaan. Discussies daarover zullen volgend jaar zullen worden hervat. Genoeg plannen om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graad zijn er deze top zoals verwacht niet gekomen, maar landen worden wel opgeroepen om die voor de top van volgend jaar, in Egypte, alsnog in te leveren. Het zal daar dus opnieuw spannend worden."

Het akkoord gaat onder meer over de beperking van broeikasgassen, fossiele brandstof en over geld. Ontwikkelingslanden willen meer steun van rijke industrielanden.

Tot laatste moment

Eigenlijk had de top gisteravond al afgesloten moeten worden, maar dat bleek onhaalbaar. Tot op het laatste moment is er over de deal gesproken. 

Terwijl onderhandelaars op het podium al vrolijk met elkaar op de foto gingen, verliet de Chinese delegatie de zaal om buiten het zicht van de camera's verder te praten met de VS en de EU.

Volgens onderhandelaar Frans Timmermans is het akkoord van vandaag beslissend: 

Milieuorganisaties: slap, zwak en schandalig

Milieuorganisaties hebben teleurgesteld gereageerd: "Om nog zicht te houden op 1,5 graad en gevaarlijke klimaatverandering te voorkomen, is afbouw van alle fossiele brandstoffen nodig. Deze zwakke slotverklaring beperkt zich slechts tot de voorzichtige afbouw van sommige fossiele subsidies", zegt Milieudefensie. 

Ook Greenpeace is kritisch over het akkoord, maar ziet ook een positieve kant. "Het is slap, het is zwak en het 1,5 graden-doel is nog maar net in leven, maar er is een signaal afgegeven dat het tijdperk van fossiele brandstoffen ten einde loopt. En dat is belangrijk."

Aan de onderhandelingen op de top deden bijna 200 landen mee. Zij moesten allemaal akkoord zijn met de slotverklaring, vandaar dat van die tekst meerdere conceptversies de revue passeerden.

Fossiele brandstoffen

Eén van de hete hangijzers was uitfaseren van unabated coal power: het gebruik van (steen)kolen zonder dat de CO2-uitstoot ervan wordt opgevangen en opgeslagen. Ook moet worden toegewerkt naar een einde aan de 'inefficiënte steun' voor andere fossiele brandstoffen.

Naast fossiele brandstoffen is ook de financiële steun voor ontwikkelingslanden een gevoelig punt. Armere landen wilden dat op deze top een 'facility' zou worden opgericht voor klimaatschade, een pot geld waar ze een beroep op kunnen doen als ze bijvoorbeeld worden getroffen door natuurgeweld dat samenhangt met klimaatverandering. Dat is nu dus doorgeschoven naar de volgende top.

Nederland op achterstand

Alle landen moeten maatregelen nemen om de CO2-uitstoot drastisch te verminderen. Nederland staat er niet best voor. Verslaggever Bart Reijnen legt uit hoe dit zit.