Waarom het excuus aan Dutchbat voor Srebrenica zo pijnlijk is voor Bosniërs
Morgen, 11 juli, wordt de genocide in Srebrenica uit 1995 herdacht. De Nederlandse overheid bood drie weken geleden aan Dutchbat formeel excuses aan. Daar werd door sommigen met verbazing naar gekeken, want waar blijven de excuses voor nabestaanden?
"Wij vinden het mensonterend, ik heb er eigenlijk geen andere woorden voor", zegt Alma Mustafic. Ze overleefde als 14-jarig meisje de genocide, maar haar vader Rizo werd gedood. Mustafic woont nu in Nederland.
Haar vader was toentertijd werkzaam als elektricien voor Dutchbat en had beschermd moeten worden. De Hoge Rechter heeft bepaald dat de Nederlandse staat verantwoordelijk is voor zijn dood. "We zijn wederom in de steek gelaten, het is de zoveelste steek in onze rug."
In deze video vertelt Alma haar verhaal.
Eigenlijk wil ze het helemaal niet over Dutchbat en de excuses hebben. Mustafic wil vooral kijken naar de toekomst en wat Nederland volgens haar wél kan doen. "Het zou de Nederlanders sieren als ze een soort voortrekkersrol nemen met betrekking tot nazorg in het gebied én naar de Bosnische gemeenschap in Nederland."
Het gaat Mustafic dan om meer dan alleen politieke betrokkenheid, maar bijvoorbeeld ook om onderzoek, onderwijs, kunst en cultuur. "Maar daar is politieke wil voor nodig."
En die ontbreekt volgens Mustafic. Zo sprak premier Rutte tijdens de bijeenkomst voor Dutchbat met geen enkel woord over de fouten die Nederland zelf gemaakt heeft: de Staat is volledig verantwoordelijk voor de dood van haar vader en twee andere mannen en deels verantwoordelijk voor de dood van ongeveer 350 mannen.
Gemiste kans
Europarlementariër en schaduwrapporteur voor Bosnië Tineke Strik vindt het een gemiste kans. "Wat ze het beste had kunnen doen, is tegelijk met de excuses aan Dutchbat ook excuses aanbieden aan de slachtoffers. Nu is er alleen maar grotere verdeeldheid gecreëerd. Doordat de regering de eigen fouten niet erkent, erkent ze het leed van de Bosniërs niet. De regering begrijpt dat blijkbaar niet of laat zich leiden door angst voor financiële consequenties."
Morgen, 11 juli, is Strik aanwezig bij de herdenking van Srebrenica in Bosnië en ook de minister van Defensie Kajsa Ollongren zal daar spreken. "Ik hoop dat de minister de kans aangrijpt om alsnog een gebaar te maken naar de nabestaanden. Maar Nederland zou veel meer kunnen doen, bijvoorbeeld door Srebrenica een duidelijke plek te geven in de geschiedenis, door het niet weg te moffelen en eerlijk te kijken naar wat er is gebeurd."
Zo denkt Mustafic er ook over. Ze doet zelf veel om de kennis over Srebrenica in Nederland te vergroten. Zo speelde ze in een toneelstuk over haar eigen leven en ontwikkelde ze een onderwijsmodule op de Hogeschool Utrecht. Ze haalde onder andere overlevende Nedžad Avdic naar Nederland om zijn verhaal te vertellen aan de studenten.
Maar de steun van Nederland zou niet alleen moeten gaan over het verleden, juist ook over het heden. Want de realiteit is dat de genocide van Srebrenica nog altijd op grote schaal ontkend wordt, nota bene door de burgemeester van Srebrenica zelf. Ook wordt morgen op een steenworp afstand van de herdenking een film vertoond waarin Ratko Mladic verheerlijkt wordt. Mladic was de opperbevelhebber van de Bosnisch-Servische troepen en is veroordeeld tot levenslang wegens genocide. Mustafic: "Waarom spreekt onze minister-president zich daar niet over uit?"
Strik is het afgelopen jaar meerdere keren in Bosnië geweest. "Als ik dan in Banja Luka (stad in Republika Srpska) allemaal muurschilderingen van Mladic zie, dan denk ik: Nederland moet zich hier echt over uitspreken. Juist ook in Bosnië. Er is een genocide gepleegd en dat mag niet ontkend worden."
En stel dat er excuses komen van Ollongren, is Mustafic daar dan blij mee? "Niet als het alleen een kunstje is om ervan af te zijn. We hebben betrokkenheid nodig en willen dat Nederland Srebrenica omarmt als een stukje van onze gezamenlijke geschiedenis."