Asielinstroom doet Europa piepen en kraken: migratieministers overleggen in Brussel

Lange asielprocedures, een tekort aan opvangplekken en schrijnende verhalen uit Ter Apel: Nederland gaat al maanden gebukt onder een asielcrisis. Maar het is geen Nederlands probleem. Veel Europese landen worstelen met de instroom en opvang van asielzoekers. 

Die instroom neemt namelijk toe. Volgens het Asielagentschap van de Europese Unie waren er in augustus 84.500 asielaanvragen in de EU, Noorwegen en Zwitserland. Een nieuw hoogtepunt sinds de vluchtelingencrisis van 2015 en 2016. 

De asielinstroom veroorzaakt spanning: Italië en Frankrijk belandden deze maand in een diplomatieke ruzie. In oktober weigerde Italië een reddingsschip met ruim 200 migranten te laten aanmeren, waarop het wekenlang op de Middellandse Zee dobberde. De Italiaanse premier Giorgia Meloni had tijdens haar verkiezingscampagne al aangekondigd streng te willen optreden tegen migrantenboten. Frankrijk ving het schip van de hulporganisatie uiteindelijk op en noemde het gedrag van Italië onacceptabel.

Te weinig hulp

"Dat schip is een voorbeeld van het grotere probleem", zegt politiek verslaggever Floor Bremer. "Volgens de Europese afspraken moeten mensen een asielaanvraag doen in het land waarin zij binnenkomen. Dat zijn vaak de zuidelijke lidstaten aan de Middellandse Zee: Griekenland, Italië en Zuid-Spanje. Die landen willen dat niet of kunnen het niet aan. Dat zagen we eerder al in Griekenland."

Bij die Europese landen leeft het gevoel dat ze te weinig hulp krijgen vanuit het noorden van Europa, zoals Nederland.

Die noordelijke lidstaten beklagen zich op hun beurt weer over de landen in het zuiden: die registreren binnenkomende asielzoekers slecht of zelfs helemaal niet, terwijl dat volgens de bestaande afspraken dus wel zou moeten. "Volgens staatssecretaris Eric van der Burg komt het merendeel van de mensen die asiel aanvragen in Nederland eigenlijk via Griekenland en Italië Europa binnen, en dus hadden ze eigenlijk daar hun aanvraag moeten doen."  

Het incident met het reddingschip is uiteindelijk de aanleiding om alle Europese migratieministers vandaag in Brussel bijeen te roepen: het probleem is dus veel groter dan die ene boot. 

Zo slapen in België asielzoekers op straat vanwege een opvangprobleem. Fedasil, de organisatie die daar verantwoordelijk is voor het bieden van opvang aan asielzoekers, heeft moeite om voldoende opvang te bieden. Het aanmeldcentrum staat in Brussel, dus liggen asielzoekers 's nachts op verschillende plekken in de Belgische hoofdstad te slapen op straat. 

Griekenland wil overplaatsing

Griekenland is een van de belangrijkste toegangspoorten tot de Europese Unie voor vluchtelingen en migranten uit het Midden-Oosten, Afrika en Azië. De meeste asielzoekers steken vanuit het buurland Turkije over naar Griekenland. Eerder deze week nog werden bijna 500 migranten die op een vissersboot gepropt zaten, gered voor de kust van Kreta. De boot kwam vermoedelijk uit Libië.

De Griekse migratieminister stuurde diezelfde middag nog een brief naar de Europese Commissie met het verzoek de passagiers naar andere EU-landen te plaatsen. 

In Oostenrijk zijn er veel zorgen over vluchtelingen die via de Westelijke Balkan het land binnenkomen. Die route, via Turkije, Bulgarije, Noord-Macedonië en Servië, is één van de belangrijkste migratieroutes naar de EU. Servië besloot vorige week in overleg met Hongarije en Oostenrijk om meer gezamenlijke politiepatrouilles langs de zuidelijke grenzen in te zetten.

Ook in Duitsland zijn de opvanglocaties in verschillende deelstaten schaars. Volgens het Duitse dagblad Bild zijn in het land 40 procent meer asielaanvragen dan vorig jaar. En zo zijn er nog meer lidstaten die gebukt gaan onder de instroom van asielzoekers. Door heel de EU zijn voorbeelden te vinden. Vandaag worden ze besproken door de migratieministers.

'Piept en kraakt'

"De constatering dat het piept en kraakt in het asielsysteem in Europa is makkelijk gemaakt", zegt Floor Bremer. "Maar de oplossing is veel ingewikkelder, omdat Europese afspraken uit het verleden in de praktijk vaak niet blijken te werken." De verwachting van het overleg van vandaag is vooral dat lidstaten hun asielproblemen op tafel zullen leggen. Een concrete oplossing wordt nog niet verwacht.

In Nederland heeft premier Rutte zijn partij, de VVD, beloofd dat hij de asielinstroom gaat inperken. "Daarover voeren verschillende ministers uit het kabinet nu gesprekken", zegt Bremer. "Maar Rutte weet dat hij daarvoor ook Europese afspraken zal moeten maken. En dat zal geen gemakkelijke klus worden met landen die lijnrecht tegenover elkaar staan in het vinden van een oplossing."

"Aan ene kant kan het Rutte wel helpen, want meer landen zitten met instroomprobleem. Aan de andere kant lukt het Europa al jaren niet om het eens te worden over een gezamenlijk migratiebeleid, dus de kans op succes is klein."