Mysterie rond de aanslagen op Nord Stream: dit is wat we weten

Meerdere inlichtingendiensten doen onderzoek naar de explosies bij de Nord Stream-pijpleidingen. Delen van dat onderzoek zijn nu uitgelekt naar onder meer The New York Times en de Duitse krant Die Zeit. Daarin wordt in detail beschreven hoe de leidingen met behulp van explosieven zouden zijn vernietigd. 

Even in het kort: wat is de Nord Stream ook alweer? Het zijn twee gasleidingen die over de bodem van de zee lopen. Via de Nord Stream 1 werd tot afgelopen zomer gas van Rusland naar Duitsland vervoerd - gas dat bestemd was voor heel Europa. De Nord Stream 2 is nooit officieel in gebruik genomen. 

Beschuldigingen over en weer

Op het moment dat de explosies in de Nord Stream plaatsvonden, had Rusland de leidingen al dichtgedraaid. Formeel wegens onderhoud, maar volgens veel Westerse landen zat er meer achter. Vanwege de inval in Oekraïne heeft Rusland veel sancties opgelegd gekregen. Het dichtdraaien van de Nord Stream zou daar een vergelding voor zijn geweest. 

Toen de leidingen werden opgeblazen, wezen de beschuldigende vingers al snel naar Rusland. Maar de Russen ontkenden en zeiden juist dat het een bewuste sabotageactie was van het Westen. 

Vanaf het begin is het onduidelijk geweest wie de vernielingen aan de pijpleidingen heeft veroorzaakt, vertelt onderzoeker Frank Bekkers van The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS).

Bekkers: ''Er werd vooral veel gewezen naar Rusland, maar wat hadden zij ermee te winnen? Rusland zat al aan de knoppen en kon de kranen al dicht draaien. Waarom zouden ze de Nord Stream-leidingen verderop dan nog saboteren?"

Duitse media: zes personen verantwoordelijk

Gisteren lekte via The New York Times uit dat Amerikaanse inlichtingendiensten informatie in handen hebben waaruit blijkt dat het spoor leidt naar een pro-Oekraïense groep. 

Via Duitse media kwamen meer details naar buiten. Een groep van zes personen, waaronder twee duikers, zou met een schip het water op zijn gevaren en de explosieven hebben aangebracht. Dat schip zou eigendom zijn geweest van twee Oekraïners.

Volgens de inlichtingendiensten zou het een actie van individuen zijn. Personen die de Russische president Poetin wilden beschadigen. President Zelenski zou geen opdracht hebben gegeven voor de sabotage én de Oekraïense regering zelf ontkent ook iets te maken te hebben met de vernielingen.

De officiële instanties die onderzoek doen naar de sabotage, willen niets zeggen over de uitgelekte stukken. De vraag is daarom waarom de Amerikaanse inlichtingendiensten dit nu laten lekken. Volgens Pieter Cobelens, voormalig directeur van de militaire inlichtingendienst in Nederland, kan het een bewuste tactiek zijn. 

Cobelens: ''Het zou kunnen dat ze met deze actie ruis willen veroorzaken. Nog steeds weet niemand wat waar is na dit onderzoek, daarmee wordt mist veroorzaakt naar wat er daadwerkelijk is gebeurd of wie erachter zitten.'' 

'False flag'

Nog meer vraagtekens worden vanochtend opgeroepen door de Duitse minister van Defensie, Boris Pistorius. Hij zegt dat de aanval op de Nord Stream ook bedoeld kan zijn om Oekraïne de schuld in de schoenen te schuiven, een zogenoemde 'false-flag operation'. Aanwijzingen daarvoor zijn er niet, maar Duitsland wil alle scenario's open houden. 

Correspondent Jeroen Akkermans: 'Duitse regering terughoudend'

De Nord Stream was voor de Duitse energievoorziening van groot belang. Als blijkt dat een pro-Oekraïense groep achter de sabotage zit, brengt dat de regering van het land in een lastig parket. 

''De Duitsers reageren zoals ze altijd doen bij een heikel thema: terughoudend'', vertelt correspondent Jeroen Akkermans. ''Ze willen meer zekerheid over wie erachter zit. Het zou voorbarig zijn om nu boos te zijn op Oekraïne. Dat zou, met de oorlog in het achterhoofd, ook moeilijk uit te leggen zijn. Ze willen het afwachten, dat is wel zo veilig. Opvallend is dat de Duitse bondskanselier Scholz tijdens zijn bezoek aan Washington, niets over de Nordstream werd gevraagd.''