Mikhail rouwt om dood 'goede bekende' Navalny: 'Hij was Ruslands hoop'

Het is een emotionele tijd voor de nieuwsredactie van de onafhankelijke Russische nieuwszender TV Rain, sinds het overlijden van Navalny bijna twee weken geleden. ''We proberen ermee om te gaan, maar zijn dood is lastig te verwerken", vertelt journalist en presentator Mikhail Fishman aan RTL Nieuws.

Gevlucht naar Nederland

Hij en zijn collega's vluchtten in 2022 naar Nederland omdat onafhankelijke journalisten in Rusland hun werk niet of nauwelijks kunnen doen. In Amsterdam openden ze een nieuwe studio. 

Fishman ontmoette Navalny voor het eerst rond 2010. De allereerste keer dat ze elkaar de hand schudden, kan hij zich 'eerlijk gezegd' niet meer herinneren. In die periode namen politieke protesten in Rusland steeds meer toe en werd Navalny ook steeds populairder en bekender. 

''Hij was eigenlijk precies zoals je hem van televisie kent. Heel open, vrolijk, levendig en hij had een ongelooflijk gevoel voor humor en ironie'', vertelt Fishman. ''Hij gedroeg zich nooit superieur ten opzichte van anderen, maar hij begreep ondertussen wel dat hij een leider en voorbeeld was.''

Navalny kwam op 16 februari om het leven in het strafkamp nadat hij in een schijnproces was veroordeeld tot een jarenlange straf voor 'extremisme'. Eerder had de Russische geheime dienst hem al geprobeerd te vermoorden door hem te vergiftigen tijdens een binnenlandse vlucht.

'Zijn dood is de dood van het geluk'

''Wat dit verlies voor mij zo moeilijk maakt, is dat Navalny niet alleen een held en hoop was voor miljoenen Russen, hij vertegenwoordigde ook een soort van simpel menselijk geluk. Hij had zo'n gelukkig leven. Hij wist precies hoe hij moest vechten voor zijn doel en dat deed hij heel goed, maar intussen leefde hij een heel normaal leven met zijn vrouw en kinderen. Zijn dood staat eigenlijk voor de dood van het geluk.''

Ze waren geen hartsvrienden, Navalny en Fishman. Hun relatie was vooral professioneel. ''Hij wist dat ik begreep hoe belangrijk zijn werk was. En hij kende mijn manier van verslaggeven. Ik heb hem ontelbaar vaak geïnterviewd en we zagen elkaar wel eens op privégelegenheden.''

Ze hielden zelfs contact met elkaar nadat Navalny in 2021 werd gevangengenomen in Rusland. Fishman schreef in 2022 een boek over Boris Nemtsov, de politieke tegenstander van Poetin die in 2015 werd vermoord. "Dat las hij vanuit de gevangenis. Hij was het niet helemaal eens met de manier waarop ik Boris Jeltsin daarin omschreef, dus daar stelde hij me vragen over.''

Interesse in Nederland

Maar de e-mailuitwisselingen gingen volgens Fishman niet alleen maar over werk en politiek: ''Hij was ook nieuwsgierig naar mijn leven in Nederland. Of ik weleens haring had gegeten en fietste. Hoe het met mijn kind gaat. Als ik die brieven nu teruglees, raakt dat me. Hij zei dat hij zelf één keer hier was geweest en dat hij het een erg mooi land vond. Hij wist ook dat bijna alle Nederlanders wel Engels kunnen praten, maar raadde me toch aan om de taal te leren.''

Toen Fishman voor het eerst over Navalny schreef, zo'n veertien jaar geleden, was het nog moeilijk voor te stellen dat die later zou worden vermoord. Dat veranderde toen Navalny in 2020 werd vergiftigd. 

Toch kwam het nieuws van zijn dood als een donderslag bij een heldere hemel. ''Het is gewoon zo moeilijk voor te stellen. De dag voor zijn dood kwam hij nog zo levendig over. Ik had nog hoop dat hij misschien veilig was en dat het goed zou komen, maar ik zat er zo ontzettend naast.''  

Teruggaan is geen optie

Terug naar Moskou gaan is voor de journalisten van TV Rain voorlopig geen optie. Ze maken vanuit Amsterdam een extra lange nieuwsuitzending omtrent de begrafenis van Navalny. Hoe de uitvaart zal verlopen, vindt Fishman lastig in te schatten. ''De politie is nu al in groten getale aanwezig. Maar dat betekent niet per se dat die de menigte zal verdrijven. Het wordt een emotionele dag, mijn hart is bij de mensen die in Moskou bij zijn afscheid aanwezig zijn. Zij staan in de frontlinie.''