'De kogelgaten zaten in de muren': Maurice kwam in geweld Haïti terecht

Drie dagen lang zat Maurice (70) vast in de Haïtiaanse hoofdstad Port-au-Prince, precies de dagen dat het bendegeweld op het eiland oplaaide. De Nederlander woont sinds 2010 in het arme land. Hij werkt er als hulpverlener namens een Amerikaanse organisatie. Net toen hij vanuit Miami was teruggekeerd naar het eiland, barstte het geweld los.

Zijn eigen huis, op 50 kilometer van hoofdstad Port-au-Prince, kon hij niet bereiken. "Je moet met het vliegtuig naar een lokaal vliegveld", zegt hij. "Een andere manier is er niet. De toegangswegen naar het zuiden zijn onder controle van de bendes. Dat is niet veilig."

Geknetter van geweervuur

Maar de vliegtuigen vlogen niet, dus zat hij vast in het centrum van het geweld toen criminelen vorige week zaterdag een grootschalige aanval ontketenden op de gevangenis. "Ik verbleef in een kleine guesthouse in de stad. De hele avond en nacht hoorde je het geknetter van geweervuur. We kregen te horen dat we binnen moesten blijven, en dat het verstandiger was om alleen te fluisteren. Ook de tuin was niet veilig. Ja, dat was best angstig."

Beelden van de onrust zie je hier:

Hij hoorde hoe een groep gewapende mannen een straat verderop probeerde een politiebureau te veroveren. Die aanval werd afgeslagen, hoorde hij later.

Drie dagen lang bleef de luchthaven dicht. Alle vliegverkeer was geannuleerd, zegt Maurice. "De premier was in Kenia geweest. De bendes, en ook leden van de oppositie, wilden voorkomen dat hij zou kunnen landen. En als hij wel geland was, denk ik niet dat hij de luchthaven levend had kunnen verlaten."

Vrees voor geweldsspiraal

Het geweld in Haïti kwam op zaterdag 2 maart tot uitbarsting. Bij een massale aanval op de grootste gevangenis in de hoofdstad wisten zo'n 4000 gevangenen te ontsnappen, waaronder veel bendeleiders en andere criminelen. Zo zijn de bendes nog sterker geworden, terwijl ze toch al beter bewapend waren dan de officiële strijdkrachten. Waarnemers vrezen dat Haïti, waar het merendeel van de bevolking onder de armoedegrens leeft, in een geweldsspiraal gestort wordt.

De bendes keren zich nu tegen premier en waarnemend president Ariel Henry. Die nam het presidentschap (zonder te zijn gekozen door het volk) over van Jovenel Moïse toen die in juli 2021 vermoord werd. Hij beloofde snel verkiezingen uit te schrijven, maar die blijven uit. De beruchte bendeleider Jimmy Chérizier, bekend onder de bijnaam Barbecue, voert de bendes aan en heeft opgeroepen gezamenlijk in actie te komen om Henry te verdrijven.

Verlaten straten

De waarnemend president in het nauw vloog begin deze week naar Kenia om daar te vragen om militaire steun. Hij verblijft nu in Puerto Rico.

Maurice kon op zondag toch opeens met een vliegtuigje naar huis. Vrienden brachten hem naar de luchthaven. De straten waren verlaten, wat hij 'bijna komisch maar tegelijk vervreemdend' vond. Ook de terminal voor lokale vluchten op de luchthaven was grotendeels verlaten. "Er kunnen negen passagiers in, maar ik was de enige. Ik was even bang dat ze toch niet vlogen."

Terwijl hij samen met de twee piloten wachtte op de beambte die zijn bagage moest controleren, lieten ze hem zien waar de kogels waren ingeslagen in de muren van het luchthavengebouw. Ook enkele vliegtuigen zouden geraakt zijn door verdwaalde kogels.

Maurice maakte een foto van zo'n kogelinslag:

Thuis in het zuiden van Haïti voelt hij zich veilig, zegt Maurice. De bendes concentreren zich rond de hoofdstad, maar zijn nauwelijk actief in zijn regio. "Hier durf ik met de hond gerust een wandeling te maken."

Maar de toekomst 'is onzeker', geeft hij toe. "De Amerikanen voor wie ik werk wil graag dat ik snel naar Amerika kom, voor mijn veiligheid. En ik heb daar ook plannen, samen met mijn vrouw. Maar ja, dan moet ik eerst weer terug naar Port-au-Prince. Of dat veilig kan, is nog maar de vraag. Ik heb nu geen idee hoe dat zal lopen. Ik ben er toch wel ongerust over."

Ontsnappingsplan

Daarnaast is hij ook bezorgd over de bevolking in de hoofdstad, geeft hij aan. Naar buiten gaan is niet veilig, de mensen kunnen geen voorraden inslaan. "Zelfs als ze de winkels kunnen bereiken, zijn die dicht. Hier zie ik dat mensen al levensmiddelen hamsteren voor het geval het geweld overslaat. Iedereen is onzeker over de toekomst."

Mocht het helemaal misgaan, dat ligt er 'een ontsnappingsplan' klaar, zegt hij. De juiste contacten zijn gelegd, maar details daarover houdt hij voor zich. "Maar het zal in elk geval niet met het vliegtuig zijn."