Man in Spanje overleden aan ebola-achtig virus na beet reuzenteek: 'Alert op zijn'
In Spanje is een man overleden aan het zeer besmettelijke en dodelijke Krim-Congovirus, dat lijkt op het ebolavirus. Hij kreeg het door een beet van een reuzenteek. Die is in Nederland nog zeldzaam, maar hij kómt ook hier voor. "Alertheid is geboden", stelt bioloog Arnold van Vliet.
Het slachtoffer in Spanje is een 74-jarige man, schrijft CNN, die overleed aan orgaanfalen. Hij overleed in een ziekenhuis in Madrid, waar hij zich had laten opnemen. Hij zou de beet hebben opgelopen in de plaats Buenasbodas, in de regio Toledo, zo'n 150 kilometer ten zuidwesten van Madrid.
Geen vaccin
De reuzenteek, of de Hyalomma, kan het Krim-Congovirus overbrengen op dieren en mensen. Dat virus lijkt op ebola en is extreem besmettelijk. Dieren en mensen kunnen elkaar ook besmetten, bijvoorbeeld via huidcontact.
De symptomen bij mensen kunnen beperkt blijven tot griep en koorts, maar kunnen ook zo ver gaan als ernstige (inwendige) bloedingen en het uitvallen van organen als de nieren en de longen.
Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) komt 10 tot 40 procent van de geïnfecteerde mensen te overlijden aan het virus. Er is geen vaccin tegen. Als mensen eraan overlijden, gebeurt dat meestal in de tweede week na de besmetting.
"Deze teek komt van oorsprong voor in Afrika, de Balkan en het Midden-Oosten", zegt Arnold van Vliet, bioloog van Wageningen University, die in 2020 al over de introductie in Nederland van deze tekensoort schreef. "In Nederland zijn ze extreem zeldzaam. Maar alertheid is toch geboden."
Alert bij paarden
De reuzenteek is in Nederland nog niet vaak aangetroffen, blijkt uit een informatiepagina over teken van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA): 20 stuks tussen 2018 en 2022. Een woordvoerder laat desgevraagd weten dat er dit jaar nog geen meldingen zijn; in 2023 is er één reuzenteek in Nederland gezien. De exemplaren die getest zijn op het Krim-Congovirus, droegen het niet bij zich.
Toch pleit Van Vliet voor waakzaamheid, vooral bij mensen die veel met paarden te maken hebben. "De reuzenteek reist naar ons land mee met trekvogels. Hier zitten ze het liefst op paarden en pony's."
De reuzenteek is 'een jager', zegt de bioloog. "Het is een hardlopende teek die actief jaagt." In deze video zie je er eentje lopen:
Van Vliet is er vooral beducht op dat deze soort zich permanent in Nederland zou kunnen vestigen. Volgens onderzoek van Nederlandse wetenschappers is dat nu (nog) onwaarschijnlijk, omdat de Hyalomma onze koudere seizoenen niet goed doorstaat.
Maar als de trend van drogere en warmere voorjaren en zachtere winters doorzet, zoals klimaatwetenschappers verwachten, zou de reuzenteek zich hier over een tijdje wel thuis kunnen voelen. "Hoe gunstiger de omstandigheden voor overleving voor de teek worden, hoe groter de kans dat hij zich vestigt", stelt Van Vliet. "En dan hebben we een ander probleem."
Nationaal plan
Ondenkbaar is dat niet: in Duitsland wordt de reuzenteek bijvoorbeeld al stukken vaker gezien dan in Nederland. Tussen 2019 en 2022 meer dan 200 volwassen exemplaren.
En in Spanje veroorzaakt de reuzenteek sinds 2016 jaarlijks zo'n drie besmettingen per jaar. Een Spaanse wetenschapper legt bij CNN uit dat klimaatverandering daar een rol speelt, omdat de teken zich in de droge, warme maanden makkelijker voortplanten. De Spaanse overheid heeft een nationaal plan opgesteld om mensen voor tekenbeten te behoeden.
Teken staan in Nederland vooral bekend als overbrengers van de ziekte van Lyme. Dat is een bacterieziekte, dus als je zo'n teek snel verwijdert, loop je minder kans dat je de ziekte krijgt of er erg ziek van wordt. "Maar het Krim-Congovirus is een virusziekte", zegt Van Vliet, "wat betekent dat je binnen een paar minuten na de beet besmet bent."
Een derde oprukkende ziekte die teken overbrengen, is tekenencefalitis, een virus dat hersenvliesontsteking kan veroorzaken. Daarover maakten we deze reportage: