Overvolle Britse cellen, incidenten en akelige gebouwen: gevangenen vervroegd vrij
Engeland en Wales laten vanaf morgen duizenden gevangenen vervroegd vrij vanwege een tekort aan cellen. Het Verenigd Koninkrijk bevindt zich in een ware gevangeniscrisis en de politie maakt zich zorgen om de openbare veiligheid. "En dus moeten ze wel", zegt correspondent Anne Saenen. "Want de ballon staat op knappen."
Dat de gevangenissen 'uit hun voegen barsten', ziet ook Francis Pakes, hoogleraar criminologie aan de universiteit van Portsmouth. Kijk bijvoorbeeld naar Wandsworth, een beruchte gevangenis in het zuiden van Londen. Gedetineerden delen daar noodgedwongen eenpersoonscellen, zo bleek vorige maand uit een onafhankelijk rapport. "Juist die gevangenis staat model voor deze crisis," stelt Pakes.
Zo komt het ook vaak voor dat gevangenissen verouderd zijn, net zoals bij Wandsworth. Dat bevindt zich in een vervallen gebouw uit de Victoriaanse tijd. "Akelige gebouwen", noemt Pakes ze. De panden zijn vaak meer dan 150 jaar geleden gebouwd, toen er nog geen elektriciteit was. "Ze lekken en vallen van ellende uit elkaar."
Ook leidt de overpopulatie tot slechtere levensomstandigheden. De Londense gevangenis kreeg zelfs het stempel 'inhumaan', schrijft de Britse krant The Guardian. Het aantal doden in Wandsworth is in een jaar tijd meer dan verdubbeld van vier naar tien. Ook vielen bijna duizend keer gevangenen elkaar of bewakers aan en was er een vergelijkbaar aantal incidenten van zelfbeschadiging.
"Om nog maar te zwijgen over de schandalen", vult Pakes aan. Zo zou een vrouwelijke gevangeniswerker seks hebben gehad met een gedetineerde, wat op camera werd vastgelegd en ontsnapte vorig jaar een terreurverdachte door zich onder een vrachtwagen vast te klampen. "Bij drugstests heeft iedereen zo'n beetje drugs gebruikt."
Langere straffen
Het personeel lijkt de controle in deze overvolle gevangenis volledig te zijn verloren. Hetzelfde geldt voor de regering die het probleem van overvolle gevangenissen jarenlang liet verergeren, met op het dieptepunt rellen van vorige maand waarbij honderden mensen werden opgepakt. "Dat maakte het probleem heel acuut", legt Pakes uit. "Er was niet genoeg plek voor de gearresteerde relschoppers."
Toch werd in mei al bekend dat de politie zich grote zorgen maakte om de volle gevangenissen. Politiechefs noemden het een gevaar voor de publieke veiligheid, bleek uit papieren die The Guardian in handen kreeg. Zo werden agenten toen al verzocht om niet altijd over te gaan op arrestaties.
Dat de gevangenissen overvol zijn, komt niet door een toename van het aantal misdaden. Sterker nog, die zijn de laatste jaren juist afgenomen, zegt correspondent Anne Saenen. De oorzaak ligt in de straffen die langer zijn geworden, omdat de vorige regering daarop inzette. "Zo zit je nu voor een overval zo'n 13 maanden langer vast dan 12 jaar geleden."
Ondertussen lukte het de Conservatieven niet om voldoende gevangenisruimte bij te bouwen, zegt Saenen. "Vandaar dat die verouderde Victoriaanse gebouwen nog steeds nodig zijn", vult Pakes aan. "En voor renovatie werd ook geen geld uitgetrokken."
Noodmaatregelen
Dus ziet het Labour van Keir Starmer, die onlangs de verkiezingen won, zich genoodzaakt om actie te ondernemen. Vanaf morgen komen zeker 5000 gevangenen vervroegd vrij, namelijk al na het uitzitten van 40 procent van hun straf. "Dat haalt weinig uit", benadrukt Pakes. "Het gaat om kleine vergrijpen en het scheelt daardoor vaak maar enkele weken."
Ook van het aanbod van Estland om gevangenen tijdelijk over te nemen, verwacht Pakes weinig. "Dat gaat om een paar honderd gevangenen, maar het probleem is veel groter dan dat."
Vergrijzing
Criminoloog Pakes ziet de oplossing in het verkorten van straffen. "We moeten ons daarbij afvragen of we mensen niet te lang of überhaupt onnodig opsluiten."
Gezien de vergrijzing is dat des te belangrijker, stelt de criminoloog. Hij zag onlangs bij de Winchester gevangenis een zuurstoftank net buiten een cel staan. "Dat is dus een patiënt die opgesloten zit, die moet er gewoon uit." Ofwel door de straf te herzien, ofwel door de realisatie van 'beveiligde verzorgingstehuizen'.
Ook de nieuwe minister van Gevangenissen, James Timpson, ziet toekomst in het verkorten van straffen. Voordat hij minister was, nam hij honderden ex-gevangenen aan om te werken bij zijn sleutelmakerij en schoenreparatiebedrijf. "Hij kent de gevangenispraktijken dus goed." Bij de huidige noodmaatregelen zal het dan ook niet blijven, benadrukt Saenen. "De minister werkt aan een langetermijnplan."
