EU-top in Boedapest na winst Trump: 'Hoe nu verder met Oekraïne?'
Er leven grote zorgen in Europa over nog eens vier jaar Donald Trump in het Witte Huis. Zijn herverkiezing staat dan ook bovenaan de agenda van Europees topoverleg in Boedapest vandaag en morgen. Gevreesd wordt dat een tweede termijn voor Trump slecht nieuws is voor Europa.
"Het beloven vier jaar te worden waarin Europa zwaar op de proef wordt gesteld", zegt politiek verslaggever Roel Schreinemachers. In de Europese wandelgangen wordt sussend gezegd dat ze 'deze rodeo' al eerder hebben meegemaakt met de eerste termijn van Trump. "Er zijn maar weinigen die echt denken dat het wel zal meevallen."
Meer doen aan defensie
Zo wil Trump importtarieven flink verhogen om de Amerikaanse economie te stimuleren, wat grote schadelijke gevolgen zou hebben voor de Europese economie. Verder wil hij niet meer opdraaien voor de veiligheid van het Europese continent, wat betekent dat de Europese defensie-uitgaven nog verder omhoog moeten.
In zijn eerste termijn maakte Trump al duidelijk dat NAVO-landen meer moeten doen aan hun eigen defensie en minder op de VS moeten leunen. Die lijn zet hij waarschijnlijk door in zijn tweede termijn.
Zo reageerden Nederlandse politieke leiders gisteren op de winst van Trump:
"Fasten your seatbelts", twitterde de Hongaarse premier Orbán, die gastheer is van de bijeenkomsten. "Zo wordt dat in veel Europese hoofdsteden ook gevoeld", zegt Schreinemachers. "Met Kamala Harris in het Witte Huis zou het business as usual zijn geweest. Met Trump is dat niet het geval."
Orbán is fervent fan van Trump en grijpt elke kans die hij krijgt graag aan om zijn eigen agenda uit te voeren. Iedereen hoopt dat hij zich zal beperken tot de rol van neutrale gastheer, maar er wordt serieus rekening mee gehouden dat hij weer voor een verrassing zal zorgen.
In Boedapest staan twee topbijeenkomsten op de agenda. Eerst komt vandaag de Europese Politieke Gemeenschap bij elkaar. Dat zijn de 27 EU-lidstaten aangevuld met meer dan tien andere Europese landen. Dit gezelschap is opgericht na de Russische invasie in Oekraïne.
De Oekraïense president Zelensky en NAVO-baas Mark Rutte zijn ook voor deze bijeenkomst uitgenodigd. Morgen volgt dan een informele EU-top.
Europese belofte Oekraïne
De vraag die bij beide Europese topoverleggen prominent op tafel ligt, is hoe het nu verder gaat met Oekraïne. De Europese Unie heeft altijd gezegd Oekraïne te steunen zolang dat nodig is. Maar Trump beloofde dat hij bij herverkiezing snel een einde zou maken aan de oorlog. De vraag is of de Europese belofte nog vol te houden is als de steun van de VS wegvalt.
"Als Oekraïne wordt gedwongen grondgebied op te geven zou Poetin dat mogelijk als stimulans kunnen zien om meer militaire acties te beginnen, bijvoorbeeld in de Baltische staten, zo wordt gevreesd", zegt Schreinemachers.
In zijn eerste termijn had Trump ook harde kritiek op het NAVO-bondgenootschap en zou hij zelfs met de gedachte hebben gespeeld om eruit te stappen. "Komende tijd zal moeten blijken of de nieuwe NAVO-baas Mark Rutte zijn veelgeprezen kwaliteit van oliemannetje kan waarmaken en het bondgenootschap bij elkaar weet te houden."
'Minder op VS leunen'
"Het is in ieder geval duidelijk dat Europa de komende jaren minder op de Verenigde Staten kan leunen en meer op eigen benen moet staan", zegt Schreinemachers.
Probleem is wel dat een effectief leiderschap ontbreekt. "Duitsland en Frankrijk zetten jarenlang de lijnen uit in de Europese Unie. Maar bondskanselier Scholz vervult niet de spilfunctie in Europa van zijn voorganger Merkel en kampt gezien de mogelijke val van zijn regering nu met grote problemen in eigen land. Hetzelfde geldt voor Macron, die na een verloren verkiezing ook zijn handen vol heeft aan de problemen in zijn eigen land."
