Wat Trump betekent voor de toekomst van Oekraïne, het Midden-Oosten en Europa
De overwinning van Donald Trump heeft invloed op de twee grote oorlogen die de wereld in de greep houden. Voor de Palestijnen betekent het dat ze nog kwetsbaarder worden, zeggen deskundigen. Voor Oekraïne lijkt het presidentschap van Trump eveneens slecht nieuws, maar voor dat land liggen meer scenario's open. En voor Europa: "Deze uitslag is een cruciale test voor de eenheid en de toekomst van Europa."
1. Wat Trump betekent voor Oekraïne
"Oekraïne moet zich grote zorgen maken", zegt Mart de Kruif, oud-commandant der Landstrijdkrachten. "Tijdens zijn vorige presidentschap heeft hij op eigen houtje zijn leger uit Afghanistan weggehaald. Hij overlegde daarover wel met de taliban, maar niet met de officiële Afghaanse regering. We herinneren ons allemaal de chaos na die terugtrekking."
De Kruif concludeert derhalve dat Trumps 'track record' met zulke processen slecht is. "Voor Oekraïne ziet het er ronduit slecht uit. Het lot van Oekraïne interesseert hem simpelweg niet. Trump wil voor zichzelf geen gedonder op de korte termijn. Aan de lange termijn denkt hij niet."
Erik Mouthaan, RTL Nieuws-correspondent in Amerika, sprak zich afgelopen week al uit over het scenario-Trump voor Oekraïne: "Als Trump aan de macht komt, wordt de steun op korte termijn scherp teruggedraaid. Hij heeft een periode ingeluid waarin Republikeinen niet meer betrokken willen zijn bij de wereld."
Patrick Bolder, defensiespecialist van het Haagse Centrum voor Strategische Studies, ziet ook donkere wolken boven Oekraïne, maar sluit nog niet helemaal uit dat Trump met een verrassende oplossing komt. "Voor Oekraïne zie ik, met Trump in het Witte Huis, één uitweg: dat Trump aan Poetin laat weten dat Rusland een deal moet sluiten met Oekraïne, en zo niet, dat hij Oekraïne dan extra veel steun geeft."
Zelensky's hoop zal daarnaast gevestigd zijn op Trumps economische (eigen)belang. Amerika verdient namelijk 'goud geld' aan de oorlog, zegt Bolder. Want Europa steunt Oekraïne financieel en de wapens worden gekocht in Amerika. "80 procent van het geld dat Amerika aan steun geeft, stroomt terug in de Amerikaanse wapenindustrie. Het kost dus weinig, en het verzwakt aan de andere kant Rusland, voor Amerika een concurrent op het geopolitieke wereldtoneel. Mogelijk is Trump gevoelig voor dit argument."
Maar, erkent Bolder, de onberekenbaarheid van de volgende Amerikaanse president zal in Kyiv vooral somber stemmen. "Trump heeft een soort bromance met Poetin, dat is zorgelijk. Hij wil Poetin niet in de wielen rijden en heeft natuurlijk eerder gezegd dat als andere NAVO-bondgenoten niet gauw extra geld bijdragen, dat Rusland dan ongestraft andere landen mag aanvallen."
Deal sluiten met Rusland
Volgens de defensiespecialist is het donkerste scenario voor Oekraïne dat Trump de Amerikaanse steun helemaal intrekt. "Dat is niet ondenkbaar. Het zou voor Oekraïne rampzalig zijn."
Een derde, 'slimmere' oplossing, volgens hem: "Zelensky ertoe bewegen een deal te sluiten met Rusland, onder de dreiging dat anders de steun uit Amerika opdroogt. Niet ideaal, maar zo kun je een doorbraak forceren. Probleem is alleen wel: daarmee zullen de ambities van Poetin niet bevredigd zijn. Die wil het hele land inlijven bij Rusland."
Overigens heeft Trump zich nog niet heel scherp uitgelaten over de toekomst van Oekraïne onder zijn bewind, maar zijn vicepresident JD Vance liet er geen misverstand over bestaan: in The New York Times zei hij dat Rusland het terrein mag houden dat het tot nu toe heeft veroverd. Oekraïne zou geen NAVO-lid worden, maar wel militaire steun krijgen om zichzelf te verdedigen tegen een volgende aanval.
2. Wat Trump betekent voor het Midden-Oosten
De Israëlische premier Netanyahu was één van de eerste wereldleiders die Trump feliciteerde met zijn overwinning, merkt Mart de Kruif op. "En dat is niet voor niks. Netanyahu weet dat hij nu de vrije hand heeft in Gaza, de Westelijke Jordaanoever en Libanon. Hij zal minder druk voelen om zich in te houden. Trump heeft zich zelden kritisch uitgelaten over het Israëlische beleid, waar de Democraten nog wel wat kritische kanttekeningen plaatsten bij de oorlog."
Ook Patrick Bolder voorziet dat Israël 'de vrije hand' zal krijgen in het Midden-Oosten. "Dit is zeer slecht nieuws voor alle mensen in de Westbank, Libanon en Gaza, waar de humanitaire situatie toch al erbarmelijk is. We weten dat de strijders zich mengen onder burgers, en we weten ook dat Israël daar geen boodschap aan heeft. Die vinden iedereen die niet vlucht een doelwit. Je houdt je hart vast."
Gaza en Libanon staan extra zwak omdat Iran - hun belangrijkste geldschieter en bondgenoot - momenteel zelf verzwakt is. "Israël heeft met succes militaire stellingen en wapenfabrieken in Iran gebombardeerd. Iran ligt open voor vijandelijke luchtaanvallen, die zullen het conflict niet opzoeken."
3. Wat Trump betekent voor Europa
Trumps winst dwingt Europa tot een cruciaal besluit die 'de eenheid, de veiligheid en de toekomst' van de Unie bepaalt, zegt De Kruif. "Dit is een belangrijke test. We hebben in Europa lange tijd niet de verantwoordelijkheid voor onze veiligheid hoeven nemen, omdat Amerika in financieel opzicht de NAVO-kar trok. Dat is nu niet meer vanzelfsprekend. Het kan voor Europa dus ook positief uitpakken: als we nu wel die verantwoordelijkheid nemen kan de Unie er sterker uit komen. Maar dan moeten we dat gezamenlijk doen, en héél snel onze militaire- en wapenindustrie grootschalig opstarten."
Dat scenario is volgens De Kruif ook de enige hoop voor Oekraïne: "Europa bepaalt nu de toekomst van dat land."
Bolder is het met De Kruif eens, maar vindt Europa nog te verdeeld en te aarzelend: "Jarenlang heeft Europa als een konijn in de koplampen gestaard, zonder echt actie te ondernemen. We wisten dat de NAVO onafhankelijk moesten worden van Trump en Amerika, maar niemand ondernam echt actie. Men hoopte dat het probleem vanzelf wegging. Of er nu wel een stevige reactie komt, valt nog te bezien."
Bolder zegt zich zorgen te maken over de kwetsbare positie van Europa in het geopolitieke machtsspel op langere termijn. "Trump begint een handelsoorlog, omdat hij redeneert: als ik win, verliest een ander. Dat hebben we eerder van hem gezien. Je krijgt een Amerikaans blok, en een blok van China, Rusland en Iran. In zo'n wereld waarin het recht van de sterkste geldt, zijn Europese landen afzonderlijk kansloos. Europa kan alleen mee blijven doen in de wereld als we gezamenlijk optrekken... maar ook in Europa prevaleert het eigenbelang op de korte termijn vaak boven de lange termijn, ben ik bang."
