Reacties op klimaatakkoord: van 'optische illusie' tot 'goed startpunt'

De moeizaam verlopen klimaattop in Bakoe heeft toch tot concrete afspraken geleid over de klimaathulp aan ontwikkelingslanden. Het bedrag dat zij jaarlijks aan giften en leningen krijgen om te verduurzamen en zich aan te passen aan hogere temperaturen en meer extreem weer, moet oplopen tot minstens 300 miljard dollar in 2035. 

De delegaties van de bijna tweehonderd landen op de COP29 gingen op zaterdagavond laat akkoord met het voorstel. Daarmee is een fiasco op het laatste moment voorkomen, al is niet iedereen tevreden zijn met de uitkomst. Ontwikkelingslanden hadden zelf een ondergrens van 500 miljard dollar op tafel gelegd.

In deze video leggen politiek verslaggever Irene de Kruif en klimaatdeskundige van RTL Nieuws Heleen Ekker uit wat dit akkoord betekent.

Naast het officiële nieuwe doel bevat het akkoord een oproep aan 'alle betrokkenen' om veel meer klimaatfinanciering voor ontwikkelingslanden vrij te maken: 1,3 biljoen (duizend miljard) dollar in 2035.

Klimaatminister Sophie Hermans is blij dat de klimaattop in Bakoe tot 'goede afspraken' heeft geleid. De 300 miljard dollar aan klimaatfinanciering van rijke naar arme landen vindt zij 'een ambitieus én een haalbaar bedrag'.

Zij stelt vast dat de belangen ver uiteen lagen en dat het overleg soms 'gefrustreerd' werd door landen die nauwelijks wilden bewegen. "Daarom is het zo betekenisvol dat er een akkoord is. Er bleek uiteindelijk een grote bereidwilligheid om er samen uit te komen." Tegelijkertijd erkent de minister dat arme landen meer geld nodig hebben.

Hoekstra: ambiteus en realistisch plan

Eurocommissaris Wopke Hoekstra denkt dat de klimaattop in Bakoe herinnerd zal worden als 'een nieuw begin voor klimaatfinanciering'. De klimaatcommissaris noemt het 'echt uitzonderlijk' dat landen na moeilijke onderhandelingen hier alsnog een akkoord over hebben gesloten.

"We hebben hard gewerkt met u allen om ervoor te zorgen dat er veel meer geld op tafel komt", zei Hoekstra. Hij noemde het afgesproken bedrag van 300 miljard dollar in 2035 zowel ambitieus als realistisch. Ook het goedkeuren van de spelregels voor CO2-handel zijn volgens hem heel positief. Een 'VN-stempel' zal er volgens Hoekstra zeker voor gaan zorgen dat meer privaat geld wordt geïnvesteerd."

Op het gebied van mitigatie, het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen, is de EU minder tevreden. Hoekstra vindt het positief dat de afspraken van vorig jaar zijn blijven staan. "Het is minder dan we hadden gewild, maar meer dan we vreesden", zei hij. De eurocommissaris pleit voor meer ambitie in aanloop naar de volgende VN-klimaattop, de COP30 in Brazilië.

Klimaatminister Sophie Hermans reageert blij met de 'goede afspraken' die zijn gemaakt. geleid. De 300 miljard dollar aan klimaatfinanciering vindt zij 'een ambitieus én een haalbaar bedrag'. Tegelijkertijd erkent de minister dat arme landen meer geld nodig hebben om zich te wapenen tegen klimaatverandering en zelf de omslag te maken naar hernieuwbare energie. 

Maar de 1300 miljard dollar waarom gevraagd werd 'kan niet alleen door donoren worden opgebracht'. Dat is ook aan overheden in ontwikkelingslanden en opkomende economieën zelf, vindt zij.

Guterres: goede basis

VN-baas António Guterres had gehoopt op een ambitieuzere uitkomst, met name op het gebied van financiering en verduurzaming. Hoewel arme landen en klimaatexperts een fors hoger bedrag wilden, geeft deze overeenkomst 'een basis waarop we kunnen bouwen', aldus Guterres. Het opgehoogde bedrag moet per 2035 betaald worden en Guterres gaat ervan uit dat landen zich aan die afspraak houden. Hij ziet ook graag dat de toezeggingen zo snel mogelijk worden omgezet in daadwerkelijke betalingen.

VN-klimaatchef Simon Stiell vindt niet dat er tijd is 'voor een overwinningsronde' nu er een akkoord is gesloten op de klimaattop in Bakoe. "Geen enkel land heeft alles gekregen wat ze wilde, en we verlaten Bakoe met nog een berg werk te doen", aldus Stiell.

Stiell noemt de klimaathulp een 'verzekeringspolis voor de mensheid'. "Maar zoals bij elke verzekering, werkt het alleen als de premies volledig en op tijd worden betaald", zei de klimaatchef.

India: woedend

India liet in de slotverklaring weten de afspraken over het geld voor klimaathulp niet in deze vorm te accepteren. "Het is niets meer dan een optische illusie", zei diplomate Leela Nandan. "India is tegen het aannemen van dit document."

De hard verwoorde bezwaren van India kwamen wel pas nadat het akkoord formeel was aangenomen en afgehamerd. Volgens Europese bronnen is de tekst daarmee gewoon geldig. Diplomate Leela Nandan kreeg luid applaus uit de zaal nadat ze haar bezwaren had geuit. Ze zei onder meer dat rijke landen de arme landen willen afschepen met een veel te laag bedrag. "Dit zal de enormiteit van de problemen niet oplossen." 

Gastland Azerbeidzjan zou de zorgen van India hebben 'genegeerd'. Voorzitter Mukhtar Babayev reageerde niet inhoudelijk, maar hield het erop dat hij de reactie van India zal noteren in zijn verslag.

De vertegenwoordiging van Panama liep overigens voortijdig weg uit de onderhandelingen:

Ook de groep van armste landen is niet te spreken over de uitkomst. "Dit doel is niet wat we hadden verwacht na jaren van discussie. Het is niet ambitieus", zei de vertegenwoordiger van Malawi, mede namens de andere landen met de laagste inkomens.

'Geen ongedekte cheque'

De Duitse minister Annalena Baerbock van Buitenlandse Zaken ziet de klimaathulp slechts als een startpunt. "We weten dat onze besluiten alleen niet voldoende zijn om aan alle behoeften te voldoen. Dit is de reden waarom we de visie hebben verdedigd om de financiering voor ontwikkelingslanden te verhogen tot 1,3 biljoen dollar. We kunnen geen ongedekte cheque ondertekenen, het gaat om vertrouwen. Voor de EU is het duidelijk: niemand is zijn historische verantwoordelijkheid vergeten."

De Duitse minister benadrukt dat de financiering van klimaatbescherming en de vooruitgang bij het terugdringen van broeikasgassen niet gescheiden kunnen en mogen worden. "Zonder concrete maatregelen om het 1,5 graden-pad binnen handbereik te houden, zal geen enkel geldbedrag ter wereld ons kunnen redden."

De Amerikaanse president Joe Biden prijst het akkoord bij de klimaattop in Bakoe en noemt het een "belangrijke stap" in de strijd tegen de opwarming van de aarde. Hij belooft dat zijn land doorgaat op de ingeslagen weg, ondanks de klimaatscepsis van zijn aanstaande opvolger Donald Trump.