Oekraïense drones zijn een plaag voor Poetin: 'Kan Rusland niet beschermen'

Afgelopen woensdag verschenen op sociale media beelden van een succesvolle aanval op een raffinaderij vlak buiten de stad Nizjny Novgorod, op zo'n 800 kilometer van het front in Oekraïne. De regionale gouverneur meldt dat 'brokstukken van een drone op het industrieterrein zijn gevallen' en dat er vervolgens brand uitbrak, zoals te zien is op de beelden hieronder. Er zouden geen slachtoffers zijn gevallen.

Volgens de Oekraïense militaire inlichtingendienst werd een oliedepot door vier onbemande vliegtuigjes geraakt. Rusland zegt dat het die nacht in totaal meer dan honderd Oekraïense drones heeft neergehaald.

Vorige week vrijdag vlogen er ook al meer dan honderd onbemande vliegtuigjes door het Russische luchtruim. Tijdens die aanval werd in de stad Rjazan een van de grootste raffinaderijen van het land geraakt, op zo'n 500 kilometer van de grens met Oekraïne. Daar werd vorig jaar vijf procent van alle Russische olie verwerkt. Persbureau Reuters meldt op basis van anonieme bronnen dat het werk nu stil ligt.

Oekraïne ziet olieraffinaderijen, chemische fabrieken en munitiedepots als legitieme oorlogsdoelwitten, en weet ze ook vaker te raken. Op 14 januari voerde het naar eigen zeggen de 'meest massale' aanval tot nu toe uit op Russisch grondgebied. Kyiv wil de vijandelijke oorlogsindustrie lamleggen, en zorgen dat het Kremlin inkomsten uit de olieverkoop misloopt.

De aanvallen hebben serieuze gevolgen, zegt Frans Osinga, hoogleraar oorlogsstudies aan de universiteit Leiden en de Nederlandse Defensie Academie. "Dergelijke systematische aanvallen hebben een impact op de brandstofvoorziening van de Russische krijgsmacht, en tegelijkertijd treffen ze ook de Russische energiesector."

"De aanvallen geven ook een signaal af", gaat Osinga verder. "Ze symboliseren dat Poetin Rusland niet kan beschermen. Ze tonen aan dat Oekraïne niet verslagen is, en dat het in staat is om strategische doelen aan te vallen, diep op Russisch grondgebied." Hij zegt dat het signaal is bedoeld voor zowel de Oekraïense bevolking, de Russische bevolking, de leiders van Rusland en de westerse bondgenoten van Oekraïne.

Dat de aanvallen steeds zo effectief zijn, komt zowel door de zwakke Russische luchtverdediging als de technologische ontwikkeling van Oekraïense drones, vertelt Osinga. "En daarnaast zet Oekraïne bij de aanvallen in op massaliteit: door veel drones te gebruiken raakt de luchtverdediging van Rusland verzadigd, zodat er altijd tenminste een paar drones doorheen komen."

"Momenteel heeft Rusland een kritiek tekort aan luchtverdedigingsmaterieel", schrijft de militair analist Oleksandr Kovalenko in Oekraïense media. "Oekraïne blijft de Russische luchtverdediging methodisch uitputten en tegelijkertijd kritieke doelen aanvallen." Het doel is om Rusland uit te putten en zo langzaam maar zeker steeds verder te verzwakken.

"Het Kremlin moet duidelijk begrijpen dat het miljarden dollars besteedt aan de oorlog met Oekraïne om steeds weer een enkele vierkante kilometer te veroveren. Op dit moment kost het hen vele malen meer dan in 2022", schrijft Kovalenko in een andere analyse. "En dan rijst de vraag: was het het waard?"

Minder afhankelijk worden

Een jaar geleden kondigde president Zelensky een nieuwe legertak aan, speciaal voor zogeheten 'onbemande systemen'. Dronespecialisten bouwen nieuwe soorten vliegtuigjes die steeds verder en sneller kunnen vliegen, en ontwikkelt ook steeds nieuwe manieren om de Russische luchtverdediging te omzeilen of te overbelasten. Oekraïne plukt daar nu steeds meer de vruchten van.

"De nadruk op de binnenlandse productie van drones en raketten is onderdeel van een bredere verschuiving, waarbij we steeds minder afhankelijk zijn van buitenlandse militaire hulp", schrijft veiligheidsdeskundige Maria Avdeeva voor de denktank Atlantic Council. "De impact van Oekraïense luchtaanvallen in Rusland gaat veel verder dan verstoring van militaire logistiek, schade aan olieraffinaderijen en vermindering van de Russische militaire productie."

Sinds december beschikt Oekraïne over een nieuw type drone-raket, die op een foto bovenaan dit artikel te zien is. De zogeheten Peklo (wat 'hel' betekent in het Oekraïens) zou een bereik hebben van zo'n 700 kilometer, en zou ook zo'n 700 kilometer per uur kunnen vliegen. Het is een van de nieuwe wapens die Oekraïne zelf produceert om Rusland te verzwakken.

"Sinds februari 2022 heeft het Poetin-regime er alles aan gedaan om het Russische publiek te beschermen tegen de gevolgen van de oorlog in Oekraïne, terwijl het een sfeer van normaliteit handhaafde. Maar frequente beelden op sociale media van brandende Russische infrastructuur en krachtige Oekraïense luchtaanvallen vormen nu een directe uitdaging voor Moskou's strak gecontroleerde narratief", stelt Avdeeva.

Rusland verwacht meer aanvallen

Moskou lijkt te beseffen dat er nog veel meer Oekraïense droneaanvallen kunnen komen. Op 21 januari ging in de Russische plaatsjes Komarovsky en Jasny het luchtalarm af, en kregen burgers op hun telefoons een bericht van de lokale autoriteiten: er is kans op een Oekraïense droneaanval. "Blijf alstublieft in een schuilplaats en wacht verdere instructies af." De plaatsjes liggen ongeveer 2000 kilometer van het front in Oekraïne, en liggen vlakbij de basis van de 13de raketbasis van het Russische leger.

Het bleek uiteindelijk te gaan om een oefening voor de lokale bevolking, uit voorzorg voor een mogelijke aanval in de toekomst. De lokale bevolking is wakker geschud: "Vertel ons, waarde burgemeester, waar zou ik in onze regio een schuilplaats kunnen vinden tijdens een droneaanval?" reageren inwoners op berichtendienst Telegram. "De mensen hebben een kaart of in ieder geval adressen van schuilplaatsen nodig."

De Oekraïense luchtvaartdeskundige Valery Romanenko noemt de oefening 'gewoon paniek'. "Ten eerste zullen onze drones daar niet zo snel komen, en ten tweede zullen ze geen schade aanrichten aan de raketinstallaties, omdat die installaties zijn ontworpen om zelfs aanvallen van raketten met kernkoppen te weerstaan', zegt hij tegen het Oekraïense nieuwsmedium NV.

"Je begrijpt dat onze drones met 20 tot 30 kilo aan explosieven daar geen schade kunnen aanrichten." Maar, zegt Romanenko, het feit dat Rusland er rekening mee houdt zegt iets over de effectiviteit van Oekraïense langeafstandsdrones.

Russische aanvallen

Terwijl Oekraïne steeds succesvoller opereert op Russisch grondgebied, vliegen er ook nog veel drones de andere kant op. Zo vlogen er op woensdagnacht nog 81 Russische drones door het luchtruim, meldt de luchtmacht van Oekraïne. In de stad Soemy in het noordoosten van het land kwamen zeker zes mensen om het leven toen een onbemand vliegtuigje tegen een flatgebouw vloog.

Er vliegen nu al bijna drie jaar lang raketten en drones door heel Oekraïne, en daarom is er ook sprake van vermoeidheid onder de bevolking. Volgens een recente peiling is 38 procent van de bevolking nu bereid om een deel van het Oekraïense grondgebied af te staan in ruil voor vrede, terwijl 51 procent daar nog steeds op tegen is. 

Bekijk hieronder een video over de Oekraïense Svetlana, die haar huis verloor door een Russische raket maar niet vertrouwt op een vredesdeal met Rusland.