Rebellen rukken op in Congo, maar 'normale leven gaat ook door'

Vorige week rukte de rebellen van M23 plotseling op in Oost-Congo, en daarbij namen ze de grote stad Goma in. Inmiddels is die stad stevig in handen van M23, en willen de rebellen meer: "We willen naar hoofdstad Kinshasa, de macht pakken en het land leiden", sprak de leider van M23.

Voorlopig zitten de rebellen nog in het oosten van Congo, zo’n 1500 kilometer van Kinshasa. Maar daar zitten ze wel stevig in het zadel. In Goma heeft M23 de macht overgenomen van de regering, ziet ook Jolien van Ooijen van hulporganisatie Cordaid.

Vanuit Burundi is ze verantwoordelijk voor het coördineren van projecten in Oost-Congo. "Goma is nu in andere handen dan de machthebbers waar we eerst mee samenwerkten", vertelt ze aan RTL Nieuws.

Het geweld heeft geleid tot een grote stroom vluchtelingen, zie je in deze video:

Toen het geweld vorige week plotseling losbarstte, was de eerste prioriteit van Van Ooijen om te zorgen dat het personeel veilig was. Een deel werd geëvacueerd, maar veel personeel bleef in Goma.

"Inmiddels hebben we iedereen weer gesproken, gelukkig gaat het goed met ze. We waren sommigen even kwijt omdat de stroom eruit lag, en er daardoor ook geen telefoonverbindingen waren."

Inmiddels zijn telefoon- en internetverbindingen weer hersteld. Gevluchte mensen keren ook weer terug naar hun huis in Goma, ziet Afrika-correspondent Sophie van Leeuwen. Ze sprak Elvis Katsana uit Goma. Katsana zat vorige week midden in de gevechten. "Hij hoorde de kogels boven zijn huis vliegen, op straat werd gevochten. Dat is nu voorbij. Mensen pakken hun dagelijkse leven weer langzaam op."

Dat hoort ook Van Ooijen van haar contacten in Goma: "De barretjes zijn weer open, het sociale en economische leven komt weer op gang, maar in sommige wijken hoor je soms nog steeds geweervuur. Het is heel paradoxaal."

Terwijl het in Goma dus relatief rustig is, wordt in de bredere Kivu-regio nog steeds gevochten. "De M23-rebellen rukken nu op richting de tweede stad van de regio, Bukavu", zegt correspondent Van Leeuwen.

Deskundigen zijn er nog niet over uit waarom M23 juist nú aan zo’n snelle opmars bezig is. Maar vast staat, is dat ze het in ieder geval deels te danken hebben aan steun van Rwanda, een buurland van Congo.

"De VN heeft dat meerdere keren aangetoond", zegt Van Leeuwen. "Eerst ontkende Rwanda dat ze M23 steunen. Maar inmiddels komt Rwanda met bewoordingen over het beschermen van hun mensen in Congo."

M23 bestaat namelijk uit etnische Tutsi’s, een minderheid in Congo. Het conflict tussen het Congolese regeringsleger en de M23-rebellen komt voort uit een langer, complexer conflict.

Maar feit is ook dat de regio rondom Goma rijk is aan grondstoffen. Grondstoffen die Rwanda op grote schaal exporteert, terwijl ze die zelf amper hebben, zegt Van Leeuwen. "Critici zeggen dat Rwanda de etnische spanningen in buurland Congo misbruikt om aan de grondstoffen te komen."

Ondanks dat de rust in Goma dus relatief is teruggekeerd, betekent dat niet dat de problemen voorbij zijn. "Er zijn bijna 800 doden gevonden, en meer dan 3000 gewonden", zegt Jean-Jacques Simon van Unicef. "De ziekenhuizen zitten overvol, en er komen te weinig medicijnen binnen. Veel van onze voorraden zijn leeggeroofd."

De stad Goma had oorspronkelijk al ongeveer een miljoen inwoners, maar daar is nog eens een miljoen aan interne vluchtelingen bijgekomen, zegt Simon. "De situatie in Goma is kalm, maar wel heel gespannen."

Het goede nieuws is wel dat nu de gevechten in Goma grotendeels voorbij zijn, de hulp ook weer op gang kan komen. Dat geldt voor Unicef, maar ook voor Cordaid, zegt Van Ooijen. Zelf is ze ook van plan weer naar Goma te gaan.

"Ik had net mijn Congolese visum binnen. Maar een dag later besloten we ons personeel te evacueren vanwege het geweld." En dus werd haar bezoek uitgesteld, al hoopt ze snel alsnog te kunnen gaan. "Het voelt niet goed dat we daar mensen hebben zitten, en je ze alleen maar een berichtje kan sturen dat je aan ze denkt."