Hoe gevaarlijk is Iran? 'Regime kan snel een kernbom bouwen'
Er leven grote zorgen over het atoomprogramma van Iran. Het Iraanse regime ontkent in het geheim kernwapens te ontwikkelen, maar daar denken nucleaire experts heel anders over. Moeten we ons zorgen maken? "Iran heeft de drempel van kernwapens bereikt."
Aanstaande zaterdag praten vertegenwoordigers van de Verenigde Staten en Iran voor het eerst in jaren weer over het Iraanse kernwapenprogramma. De gesprekken vinden plaats in Oman, het land dat vaker bemiddelt tussen de aartsvijanden.
De spanning tussen de twee landen is hoog opgelopen door dreigementen van de Amerikaanse president Donald Trump. Hij zei afgelopen week dat hij Iran militair zal aanvallen als het land geen nieuwe overeenkomst wil sluiten.
Het was Trump zelf die zeven jaar geleden, tijdens zijn eerste termijn als president, de stekker trok uit het vorige atoomakkoord. Die zogenoemde Irandeal moest voorkomen dat het land kernwapens zou ontwikkelen. In ruil daarvoor zouden internationale sancties tegen Iran stapsgewijs worden opgeheven.
Sinds het torpederen van die deal heeft Iran zijn nucleaire activiteiten flink opgevoerd. Het land is nu in staat om uranium te verrijken tot een zuiverheid van zeker 60 procent, dichtbij de circa 90 procent die nodig is voor kernwapens, waarschuwde topman Rafael Grossi van atoomwaakhond IAEA in december.
Ter vergelijking: in de door Trump afgebroken Irandeal was een maximale zuiverheid van 3,67 procent afgesproken.
'60 procent is zorgwekkend'
Het huidige niveau van 60 procent is zorgwekkend, zeggen nucleaire experts tegen RTL Nieuws. "Iran heeft de drempel van kernwapens bereikt. Het land beschikt over de benodigde capaciteiten om snel een bom te bouwen", zegt Kelsey Davenport, directeur van de Arms Control Association, de Amerikaanse organisatie die lobbyt voor nucleaire ontwapening.
Waarom uranium?
Uranium is de natuurlijke grondstof die vaak wordt gebruikt voor het opwekken van kernenergie in een kerncentrale. Maar het is ook de splijtstof die nodig is voor het ontwikkelen van kernwapens. Voor kernenergie moet uranium worden verrijkt tot een gehalte van 3 tot 5 procent. Voor kernwapens is minstens 90 procent gebruikelijk.
Davenport zegt dat niet alleen de verrijking tot 60 procent een risico vormt - maar ook de hoeveelheid uranium die Iran inmiddels tot dat niveau kan verrijken. Volgens haar kan Iran nu 'binnen enkele dagen' genoeg uranium verrijken voor het produceren van zes bommen.
De volgende stap is dan het daadwerkelijk ontwikkelen van een bruikbaar kernwapen. Hiervoor is meer tijd nodig, de meest recente schattingen lopen uiteen van binnen zes maanden tot een jaar.
Alleen uranium is niet genoeg
Iran zou hiervoor ook de kernkop zelf moeten ontwikkelen en deze op een draagraket moeten monteren, zegt onderzoeker Darya Dolzikova van de Britse defensiedenktank RUSI. "We weten veel minder over de Iraanse wapencapaciteiten, maar het zou Iran waarschijnlijk maanden of langer kosten om een bruikbaar kernwapen te ontwikkelen."
Volgens Dolzikova zou een enkele kernkop niet genoeg zijn voor Iran om vijanden af te schrikken. "Voor een geloofwaardige afschrikking is een klein arsenaal nodig in plaats van één wapen."
De nucleaire faciliteiten van Iran liggen wijdverspreid over meerdere locaties in het land. Die plekken zijn in het verleden vrij goed gedocumenteerd door atoomagentschap IAEA.
Daardoor weten we dat in ieder geval de nucleaire faciliteiten in Fordow en Natanz, waar Iran het splijtbare materiaal produceert dat nodig is voor het maken van kernwapens, volledig (Fordow) of voor een deel (Natanz) ondergronds liggen. Beide locaties worden bovendien ook zwaar verdedigd.
Maar de laatste jaren zijn IAEA-waarnemers niet langer welkom bij een aantal van de Iraanse nucleaire locaties. Hierdoor is in feite niet bekend wat de laatste stand van zaken is van het Iraanse atoomprogramma.
Het militair aanvallen van Iran, met als doel het vermeende kernwapenprogramma te vernietigen, is voor Iraans aartsvijanden (de VS en Israël) daarom gemakkelijk gezegd dan gedaan.
"Je kunt kennis niet bombarderen."
"De verrijkingsfaciliteit in Fordow ligt voor Israël waarschijnlijk te diep begraven om te vernietigen met bommen", zegt nucleair specialist James Acton van politiek instituut Carnegie in de Amerikaanse hoofdstad Washington DC. "De VS heeft de capaciteit om die faciliteit te vernietigen vermoedelijk wel. Je kunt kennis echter niet bombarderen. Iran zou zijn kernwapenprogramma na zo'n aanval ook zeker heropbouwen en waarschijnlijk nog dieper begraven."
Iran wil vooral van sancties af
"Iran heeft zelf altijd gezegd: wij ontwikkelen geen kernwapen en streven dit ook niet na", zegt Midden-Oostencorrespondent Pepijn Nagtzaam. "Maar ze zeggen daar wel bij: we zouden het wél kunnen als jullie ons dwingen."
Het Iraanse regime wil vooral af van de economische sancties die de Iraanse bevolking al jaren hard raakt, zegt hij. "Maar het nucleaire programma is voor het regime ook een drukmiddel: als jullie ons militair bedreigen, dan zit er voor ons niets anders op dan zo'n kernwapen te ontwikkelen."
Volgens correspondent Nagtzaam is er een reden waarom de VS en Iran voorzichtig zijn met militaire acties richting Iran. "Dan heb je het al snel over een oorlog die niet valt te controleren."
