Spanning VS-Iran loopt op: Trump waarschuwt voor 'ongekende bombardementen'
Donald Trump dreigt Iran militair aan te vallen als het land niet akkoord gaat met een nucleaire deal. Beide grootmachten hebben ieder voor zich goede redenen om over een deal te onderhandelen. Tegelijkertijd zet Trump met zijn uitspraken de toch al gespannen verhouding tussen de twee landen op scherp. "Iraanse leiders zijn trots. Ze willen wel praten, maar als gelijken."
"Als ze geen deal sluiten, zullen bombardementen volgen. Bombardementen zoals ze nog niet eerder hebben meegemaakt." Dat zei de Amerikaanse president Donald Trump zondag toen hem werd gevraagd naar een nucleair akkoord met Iran.
Begin maart schreef de president een brief aan Ali Khamenei, de hoogste leider van Iran, waarin hij aandrong op nucleaire onderhandelingen tussen de Verenigde Staten en Iran.
Kernwapens maken
De Verenigde Staten (en andere landen) beschuldigen Iran er al jaren van uranium te verrijken om in het geheim kernwapens te ontwikkelen. Teheran zegt dat het nucleaire programma alleen voor energie is.
Een opvallende toenadering van Trump. Hij was het notabene zelf die in 2018, tijdens zijn eerste termijn als president, een streep zette door het nucleaire akkoord dat zijn voorganger Barack Obama in 2016 met Iran had gesloten. Daarin was afgesproken dat Iran zijn nucleaire programma zou verkleinen, in ruil voor de opheffing van de internationale sancties tegen het land.
Volgens Trump hield Iran zich niet aan de voorwaarden van het verdrag. De Amerikaanse president voerde strenge sancties in tegen het land. Onder meer de export van olie, een belangrijke inkomstenbron van Iran, werd zwaar gesanctioneerd.
Historicus en Iran-kenner Peyman Jafari zegt dat het de hoop was van Trump dat de sancties zouden leiden tot een val van het Iraanse regime. Het bewind bleef in het zadel, maar de economie ging snel achteruit.
Verkiezingsbelofte
Nu, ruim zes jaar en een Democratische president later, wil Trump opnieuw in gesprek met Iran om afspraken te maken over het nucleaire programma van het land.
Volgens Jafari heeft Trump lessen getrokken uit zijn eerste termijn. "Hij weet dat maximale sancties de economie van Iran hard kunnen raken, maar dat ze niet leiden tot de val van het regime."
Bovendien heeft Trump de verkiezingsbelofte gedaan dat een einde zou komen aan de oorlogen in het Midden-Oosten. Hoewel de Amerikaanse president dreigt met een oorlog tegen Iran, weet hij dat daar een hoge prijs tegenover staat. Het zou betekenen dat de Verenigde Staten iedere zes maanden nieuwe aanvallen op het gebied moeten uitvoeren en grote aantallen troepen moeten mobiliseren.
"De Verenigde Staten kunnen Iran militair aan", zegt Jafari. “Maar ze weten dat ze niet het hele Iraanse nucleaire programma kunnen uitschakelen. Ze kunnen het beschadigen, maar Iran heeft de kennis om het opnieuw op te bouwen."
Iran heeft op zijn beurt redenen om terug te keren naar de onderhandelingstafel. De economie van het land staat onder druk door de Amerikaanse sancties.
Onderzoeksinstituut Clingendael schreef deze week dat de inflatie in Iran tot meer dan 30 procent is gestegen. Bovendien is de regering door dalende inkomsten uit olie steeds meer aangewezen op hogere belastingen om de overheidsuitgaven op peil te houden. Iets dat de toch al grote sociale onvrede in het land versterkt.
'Achter gesloten deuren al begonnen'
"Het zijn overwegingen en omstandigheden die beide landen richting de onderhandelingstafel duwen", meent Jafari. "Ik denk dat die onderhandelingen achter gesloten deuren al zijn begonnen."
Toch is de toon van Trump opvallend dreigend voor een staatsman die een duurzaam akkoord wil realiseren.
Enerzijds is dat volgens Jafari te wijten aan Trumps stijl van politiek bedrijven. "Hij zet altijd hoog in. Hij wil macht uitstralen." Anderzijds ziet Jafari dat in beide landen ook 'haviken' actief zijn die wel aansturen op een militair conflict. In de Verenigde Staten zijn dit volgens hem de minister van Buitenlandse Zaken, Marco Rubio, en de nationale veiligheidsadviseur, Mike Waltz.
Zij vinden dat Iran zijn hele nucleaire programma moet opgeven en bondgenoten in de regio niet meer mag steunen. Jafari: "Dat zijn heel hoge eisen, die gesprekken onmogelijk maken." Als zulke krachten veel invloed kunnen uitoefenen, kan dit de uitslag van de onderhandelingen bepalen.
Niet alleen in Washington heerst verdeeldheid over de aanpak, ook in Teheran. Iran heeft schoorvoetend toegegeven aan eerste indirecte onderhandelingen met de Verenigde Staten. Toch staan de verhoudingen na Trumps relaas van afgelopen weekend opnieuw op scherp.
Tekenend was de uitspraak van een Iraanse topgeneraal: "De Verenigde Staten hebben ten minste tien bases en 50.000 militairen in de buurt van Iran. Ze zitten in een glazen huis. Iemand die in een glazen huis zit, moet niet met stenen naar anderen gooien." De boodschap: Iran staat niet met lege handen in het gevecht.
Jafari bevestigt het wantrouwen van Iran. "Iraanse leiders hebben een trotse houding. Ze willen wel praten, maar als gelijken", zegt hij. "Iran zal denken: we willen niet onderhandelen als jullie dreigen ons te bombarderen."
Ook in Nederland hebben we kernwapens. Op de militaire basis in Volkel moeten er zeker twintig liggen. In deze video zie je er meer over: