Hoe veilig is Moskou? Militaire parade Rusland onder hoogspanning
Moskou wordt in aanloop naar de traditionele militaire parade op het Rode Plein bestookt met Oekraïense drones. Het roept de vraag op hoe veilig de Russische hoofdstad is voor de buitenlandse leiders die president Vladimir Poetin heeft uitgenodigd, onder wie de Chinese president Xi Jinping. "Een drone kan uit koers raken."
Rusland staat overmorgen stil bij de overwinning op nazi-Duitsland, dit jaar tachtig jaar geleden. 9 mei is een jaarlijkse feestdag voor de Russen, met als blikvanger een grote parade in Moskou waarbij gevallen Sovjetsoldaten en burgers worden herdacht.
Maar in de dagen voorafgaand aan de festiviteiten loopt de spanning hoog op. Terwijl de eerste buitenlandse leiders gisteren aankwamen op het vliegveld van Moskou, meldde Rusland dat het meerdere Oekraïense drones had onderschept die op weg waren naar de hoofdstad.
Drie nachten op rij
Ook vannacht was het weer raak. De burgemeester van Moskou, Sergej Sobjanin, laat weten dat er zeker 14 drones die op weg naar de stad zijn uitgeschakeld. Een nacht eerder ging het volgens hem om 'minstens 19 Oekraïense drones', waarvan er vier door de Russische luchtafweer uit de lucht werden geschoten. Er zouden in beide gevallen geen slachtoffers zijn gevallen.
"Oekraïne is in staat om aanvallen uit te voeren op honderden kilometers achter het front", zegt RTL Nieuws-verslaggever Chris Colijn vanuit Kyiv. "Ze voeren die aanvallen uitsluitend uit met hun zelfgemaakte drones. De Russische luchtverdediging heeft er moeite mee, omdat er steeds nieuwe technologie wordt gebruikt waarmee Oekraïne de luchtverdediging omzeilt en omdat Rusland zo groot is dat niet alles altijd verdedigd kan worden."
Twee jaar geleden werd het Kremlingebouw in Moskou in aanloop naar de parade 's nachts geraakt door een drone:
President Poetin heeft vlak voor de Russische feestdag eenzijdig een staakt-het-vuren van drie dagen afgekondigd. Maar volgens de Oekraïense president Zelensky speelt Poetin spelletjes. Oekraïne staat alleen open voor een langer durend staakt-het-vuren van minstens dertig dagen, zoals eerder is voorgesteld met bemiddeling van de VS.
Maar Poetin weigert dat en hij komt telkens met nieuwe eisen. Dit terwijl de Russische luchtaanvallen op Oekraïne verder gaan, waarbij geregeld onschuldige burgers omkomen. Oekraïne is daarom niet bereid om mee te werken aan Poetins bestand.
De vraag is hoe serieus het gevaar op een Oekraïense aanslag op buitenlandse bezoekers in Moskou daadwerkelijk is. Volgens defensiedeskundige Peter Wijninga van de geopolitieke denktank HCSS is Oekraïne daar weliswaar toe in staat, maar levert dat wel risico's op voor het land. Als Oekraïne een aanwezige buitenlandse leider of diplomaat verwondt of doodt, brengt dat ongetwijfeld consequenties met zich mee, zoals het verliezen van steun en sympathie.
"Oekraïne zal de parade zelf niet met opzet bestoken. Ze willen natuurlijk geen buitenlandse bezoekers in gevaar brengen. Maar een drone kan natuurlijk ook uit koers raken", zegt Wijninga.
Hij denkt dat het eenzijdige Russische bestand van drie dagen alleen is bedoeld om Poetin in staat te stellen ongestoord zijn feestje te vieren. "Niet om Oekraïne te matsen."
Rusland voerde vorige maand in Soemy de dodelijkste aanval uit op Oekraïense burgers sinds 2023. 36 mensen kwamen om, onder wie twee kinderen:
Een opmerking van Zelensky doet de spanningen rond de militaire parade nog wat verder oplopen. Hij zei dat Oekraïne de veiligheid van buitenlandse bezoekers niet kan garanderen. "Wij kunnen geen verantwoordelijkheid dragen voor wat er op het grondgebied van de Russische Federatie gebeurt", zei Zelensky zaterdag tegen journalisten.
Zelensky waarschuwde daarbij ook alvast voor Russische provocaties. Hij gaf als voorbeelden 'brandstichtingen, explosies of andere acties', waarvan Ruslands dan vervolgens Oekraïne de schuld zou geven. De Oekraïense regering zegt de bezoekende delegaties aan Moskou hierover ook vooraf te hebben ingelicht.
Ook op andere plekken
Niet alleen in Moskou is de veiligheid op 9 mei in het geding. Ook op andere plekken zijn de festiviteiten afgelast vanwege het risico voor de deelnemers. Zoals in de Russische regio Krasnodar waar het luchtalarm volgens de lokale autoriteiten 'vrijwel elke avond' afgaat. In de havenstad Sevastopol op het door Rusland ingelijfde Oekraïense schiereiland de Krim gaat de parade voor het derde jaar op rij niet door.
Ondertussen kan ook niet worden uitgesloten dat Rusland zelf gewoon blijft doorvechten rondom 9 mei. "Ze kunnen zelf blijven aanvallen, zoals tijdens het zogenaamde 'Paasbestand' gebeurde", zegt Oekraïne-verslaggever Colijn. "Het kan ook zijn dat Rusland rondom 9 mei even stopt met raket- en droneaanvallen ver achter het front. Maar dan gaan die aanvallen over een paar dagen gewoon weer verder."
20 leiders verwacht
Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie begin jaren 90 waren er jarenlang geen parades, maar dat is deze eeuw onder president Poetin veranderd. Hij heeft de dag omgevormd tot een sterk staaltje staatspropaganda, waarbij de Russische aanvalsoorlog op Oekraïne in een adem wordt genoemd met het verslaan van de nazi's, waarbij de Sovjet-Unie destijds overigens samenwerkte met de geallieerden, waaronder de VS, het VK en Frankrijk.
Dit jaar worden zo'n twintig staatshoofden en regeringsleiders verwacht in Moskou. De meest in het oog springende gasten zijn de Chinese president Xi Jinping, de Braziliaanse president Lula da Silva en ook de populistische leiders van twee Europese landen, premier Robert Fico van EU-lidstaat Slowakije en president Aleksandar Vucic namens Servië, dat graag wil toetreden tot de EU. Al zou die laatste dit weekend plotseling ziek zijn geworden.