Nieuwe leider haalt Syrië uit internationaal isolement: 'Land een kans geven'

"Ik geef opdracht om de sancties tegen Syrië op te heffen om hen een nieuwe start te geven", zei Donald Trump tijdens zijn bezoek aan Saoedi-Arabië, waar hij Ahmed al-Sharaa ontmoette. "Het geeft ze een kans op grootsheid. De sancties waren echt verlammend, heel krachtig."

Het was de eerste keer in 25 jaar dat de leiders van de VS en Syrië elkaar de hand schudden. En dat terwijl Al-Sharaa nog altijd op de Amerikaanse terreurlijst staat, omdat hij een verleden heeft bij terreurgroep al-Qaeda. Tot voor kort stond er nog een premie van 10 miljoen dollar op zijn hoofd, maar die is inmiddels verwijderd.

Gematigde leider

Ondanks zijn verleden presenteert Al-Sharaa zichzelf juist als een gematigde leider, vertelt Jan Jaap de Ruiter, arabist aan Tilburg University. "Zijn al-Qaeda-achtergrond blijft aan hem kleven, maar Al-Sharaa ontpopt zich ook als pragmaticus."

"Hij heeft het woord 'democratie' ook nog geen één keer in de mond genomen, maar spreekt wel over ontwikkeling en het opbouwen van de staat. Er zijn vraagtekens bij het nieuwe bewind, maar tot nu toe zorgt het wel voor veel meer vrijheid dan voorheen."

Alawieten

"Je kan veel vragen stellen bij het nieuwe regime", zegt ook Midden-Oostencorrespondent Pepijn Nagtzaam. "Er is nog veel interne spanning in Syrië, bijvoorbeeld tussen mensen die voorheen bij het oude regime hoorden en de mensen die nu bij het nieuwe regime horen. De massamoorden tegen alawitische Syriërs zijn daar een voorbeeld van, dat is natuurlijk iets wat andere landen niet moeten steunen."

De alawieten zijn een religieuze minderheid in Syrië van zo'n twee miljoen mensen. De afgezette president Assad is een alawiet, en de groep werd onder zijn regering gezien als een bevoorrechte minderheid. In maart zijn in Syrië honderden Alawieten gedood. In deze video zie je wat er gebeurde:

"Al-Sharaa pleit continu voor eenheid, hij zegt dat hij de rechten van minderheden wil waarborgen", vertelt Nagtzaam. "Maar onder zijn aanhangers zijn ook mensen die niks moeten hebben van alawieten of christenen. Die mensen zijn bereid om geweld te plegen, en dus is de grote vraag voor de nieuwe leiders van Syrië: lukt het om die mensen in bedwang te houden, om te voorkomen dat er opnieuw ernstige misdaden worden gepleegd? De vraag is of Al-Sharaa zijn woorden kan omzetten in daden."

"Het is niet verrassend dat er een wens leeft om af te rekenen met mensen die als vijanden worden gezien, in een land waar de afgelopen veertien jaar een burgeroorlog was, en waarin het regime van Assad op grote schaal misdaden heeft gepleegd. Het laat zien voor welke gigantische uitdagingen Syrië staat."

Verlammende sancties

De Amerikaanse sancties tegen Syrië golden al sinds 2004. In 2011 kwamen er nog meer bij, vanwege het geweld dat het regime van dictator Bashar al-Assad tegen burgers gebruikte. "Het regime van Assad heeft Syrië jarenlang onderdrukt, en de sancties waren erop gericht om zijn bewind te verzwakken", zegt Nagtzaam.

"Inmiddels is de burgeroorlog voorbij. Assad is weg, zijn regime is gevallen, en Syrië is economisch enorm verzwakt. Het staat er heel slecht voor. Normale burgers in Syrië hebben het heel moeilijk", zegt Nagtzaam.

"Er is veel armoede en honger. De afgelopen jaren heeft het land economisch gezien geen kansen gehad, en dat was bewust beleid vanuit onder andere de Verenigde Staten. Maar nu er een nieuw regime is, moeten die sancties weg zodat het land überhaupt een kans krijgt om zichzelf opnieuw te ontwikkelen."

Trump zei in Saoedi-Arabië: "Er is een nieuwe regering die er hopelijk in zal slagen het land te stabiliseren en de vrede te bewaren. Ik zal opdracht geven om de sancties tegen Syrië te staken om hen een kans op grootsheid te geven."

Saoedi-Arabië

Het is geen toeval dat Trump na de ontmoeting besloot de sancties op Syrië op te heffen. In Saoedi-Arabië was de Amerikaanse president op bezoek bij kroonprins Mohammed bin Salman, en hij sprak daar ook telefonisch met de Turkse president Erdogan.

"Die twee landen willen Syrië allebei aan zich binden. Mohammed bin Salman beschouwt Al-Sharaa als zijn ideologische gelijke, en Turkije heeft ook best veel invloed in Syrië. De Saoedische kroonprins wil Syrië ook in zijn kamp hebben tegen Iran." Trump gaf zelf toe dat hij de sancties heeft opgeheven op verzoek van Mohammed bin Salman.

Dat laatste is mogelijk weer in het belang van Trump. De Amerikaanse president noemde Iran gisteren nog 'de meest destructieve kracht in het Midden-Oosten', en voert druk uit op Iran om een nieuwe nucleaire deal te sluiten. "Syrië is strategisch gelegen, dus het is voor andere landen heel belangrijk om daar een goede band mee te hebben", legt De Ruiter uit.

Economische boost

Het opheffen van sancties brengt Syrië waarschijnlijk een flinke economische boost. Het land is bijvoorbeeld afgesloten van het internationale bankverkeer, en kon daarom nauwelijks handel bedrijven in het buitenland.

"Heel veel Syriërs keren weer terug naar huis, want er is meer vrijheid in het land", vertelt Jan Jaap de Ruiter. "Als het internationale betalingsverkeer weer werkt, kunnen mensen  weer geld kan overmaken, dan is dat economisch gesproken weer een economische boost."

"Syrië heeft net jarenlang oorlog gehad, en de Assad-familie was sinds 1970 aan de macht. Alles is beter dan wat het hiervoor was. De bevolking snakt naar rust en regelmaat, en dan is een opbloeiende economie hard nodig. Syriërs willen bouwen, handelen en geld verdienen. Ze willen dat er water uit de kraan komt, en een stabiele stroomvoorziening."

"De internationale gemeenschap moet Syrië een kans geven om weer mee te doen", zegt Nagtzaam. "Dat betekent niet dat de hele wereld nu zegt dat het goed gaat in Syrië. Het zal nog jaren duren voordat er herstel is, en het is nog de vraag of het lukt. Maar je kan wel met zekerheid stellen dat het herstel kansloos is als Syrië economisch vleugellam wordt houden door sancties."