Operatie Spinnenweb: hoe Oekraïne Rusland verraste met een hightech Paard van Troje

Op snelwegen in de buurt van Irkoetsk, in Siberië, staan vandaag enorme files. Vrachtwagens mogen niet doorrijden en worden gecontroleerd.

Niet zo verwonderlijk na de bijzondere aanval van gisteren, die de Oekraïners operatie Spinnenweb hebben gedoopt. Op beelden (zoals hieronder) is te zien hoe op verschillende plekken in Rusland eenvoudige drones opstegen uit containers van geparkeerde vrachtwagens. 

De drones zouden onder meer zeker veertig bommenwerpers hebben geraakt op een vliegbasis in Siberië. De eerste analyse van satellietbeelden is dat er zeker 13 vliegtuigen zwaar beschadigd zijn.

Deze verrassingsaanval van Oekraïne is een heel sterk signaal, zeggen militair deskundigen. "Dit straalt uit: we kunnen elk doel aanvallen", zegt Frans Osinga, hoogleraar oorlogsstudies aan de Universiteit Leiden. 

'Kopzorgen voor Poetin' 

"Het is ook teken voor de Russische president Poetin: jij kunt Rusland niet beschermen. Voor hem is de vraag: zijn er nog meer van die vrachtwagens die we niet gezien hebben? En hoe weten we dat? Dat zal grote kopzorgen geven."

Niemand had dit verwacht, dat Oekraïne zo'n sublieme paard-van-Troje-achtige actie kon uithalen, zegt ook Patrick Bolder, defensiedeskundige van het Haags Centrum voor Strategische Studies. "Ook omdat Oekraïne er nu juist slechter voorstaat in de oorlog met Rusland."

De ruim 100 drones zaten verstopt in containerwoningen, die met vijf vrachtwagens tot vlak bij de militaire vliegvelden werden gebracht. Daar zou met een op afstand bestuurd mechanisme het dak geopend zijn, zodat de drones konden wegvliegen. Bij één vrachtwagen mislukte dat, daarbij ontplofte de container.

Vandaag komen er nog meer details naar buiten. Zo zijn het Russische chauffeurs geweest die de vrachtwagens bestuurden. Ze hadden geen flauw idee wat ze vervoerden. De opdrachtgever is volgens het Russische Openbaar Ministerie een Oekraïner van 37 jaar.

Ook weten we nu waar de constructies met de drones en de huisjes zijn gemaakt, in het Russische Tsjeljabinsk. Volgens de Oekraïense inlichtingendienst zijn de drones daar naartoe gesmokkeld. Daarna is de boel in elkaar gezet in een soort hangar, notabene pal naast het plaatselijke hoofdkwartier van de Russische inlichtingendienst. 

Drones herkenden zelf hun doel

Operatie Spinnenweb zou in anderhalf jaar tijd en in het diepste geheim voorbereid zijn. Een subliem staaltje werk van de geheime dienst, oordeelt Patrick Bolder. "Het is één ding om die vliegvelden te vinden en aan te vallen", zegt Frans Osinga, "maar dat die bommenwerpers geraakt zijn, dat is indrukwekkend. Daarvoor hebben ze gebruik gemaakt van kunstmatige intelligentie, zodat de drones hun doel zouden herkennen."

"Dus die drones zijn vooraf gevoed met informatie en beelden waarmee ze bepaalde doelen opgeslagen hebben, zodat ze weten waar ze op af moeten gaan", legt Bolder uit. "Dat alleen al kost tijd en moeite. Dan moet je die containers met chalets nog bouwen en testen. Zorgen dat het technisch kan. Je moet ze de grens over zien te krijgen, daar moet het papierwerk voor zijn zodat die containers op al die verschillende transporten door Rusland gereden kunnen worden."

Belangrijke vliegtuigen getroffen

Volgens Oekraïne is er voor 7 miljard dollar aan schade aangericht. Dat is wel een realistisch bedrag, denkt Bolder. "Een belangrijk getroffen vliegtuig is de Beriev A50, de Russische versie van onze AWACS. Dat is een vliegtuig dat heel belangrijk is in de communicatie en coördinatie in de lucht."

Bolder: "Het is een heel kostbaar vliegtuig dat ook niet meer gemaakt wordt. Daarnaast is ongeveer een derde van het totale aantal aan strategische bommenwerpers geraakt. Dat zijn bommenwerpers die kruisraketten afvuren op Oekraïne."

In het X-bericht hieronder zouden de eerste satellietbeelden van de schade te zien zijn:

Vandaag begint een nieuwe ronde vredesbesprekingen tussen delegaties van Oekraïne en Rusland in Turkije. Eerder leidden zulke gesprekken tot een grote gevangenenruil. Oekraïne heeft al lange tijd de wens een staakt-het-vuren van 30 dagen af te spreken, maar Rusland houdt dat tot nu toe af.

Na de succesvolle operatie Spinnenweb zit Oekraïne nu wel anders in die onderhandelingen, schat Patrick Bolder. Het land heeft laten zien dat het nog lang niet verslagen is. Ook aan Amerika en Europa. "De kaarten die Zelensky volgens de Amerikaanse president Trump niet had, die heeft-ie dus wel en de kaarten zijn opnieuw geschud."

Russische drones blijven komen

Toch zal dit alles 'op de grond' in Oekraïne niet veel gevolgen hebben, verwacht Bolder. Ja, Rusland zal een stuk minder kruisraketten kunnen afschieten, maar de Russische drones blijven gewoon komen. 

"Afgelopen nacht ging het weer om een groot aantal, maar liefst 472. De spectaculaire aanval heeft grote impact, maar het zal de vrede niet dichterbij brengen."