Dit is waarom Egypte activisten uitzet: 'Buurland van Gaza zit in ongelooflijke spagaat'
Zeker tachtig Nederlandse activisten die wilden meedoen aan de zogeheten Global March to Gaza zijn door de Egyptische autoriteiten het land uitgezet. Een officiële reden hiervoor is niet bekendgemaakt. Wat heeft Egypte te winnen bij het verstoren van deze mars? "Het land zit in een ongelooflijk lastige spagaat."
Dat heeft meerdere redenen. Egypte is als buurland van zowel het Palestijnse Gaza als Israël direct betrokken bij de oorlog die Israël uitvecht in het gebied. "Onder meer omdat ze een belangrijke mediator zijn in de gesprekken rondom een staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas", stelt Midden-Oosten deskundige Koert Debeuf van de Vrije Universiteit Brussel.
De Israëlische minister van Defensie Israël Katz riep Egypte op om de activisten geen doorgang te verlenen. Volgens hem zou de veiligheid van Israëlische troepen in Gaza mogelijk in het geding komen.
Kant kiezen
"Die reden is natuurlijk nonsens", zegt Debeuf. "Maar Egypte zal wel het idee hebben dat als ze deze activisten zomaar doorlaten, dat dat vanuit Israëlisch perspectief mogelijk kan worden gezien als het kiezen van een kant. Dat zou hun positie aan de onderhandelingstafel kunnen verzwakken."
Ook Peter Malcontent, Midden-Oosten deskundige aan de Universiteit Utrecht, noemt de reden van Katz 'flauwekul'. "Hoe kan een relatief kleine groep mensen die een sit-in houden aan de Egyptische kant van de grens ervoor zorgen dat Israëlische militairen gevaar lopen? Dan zou het Israëlisch leger wel erg zwak zijn, en we weten allemaal dat dat niet zo is. Katz kan dat wel roepen, maar het is niet conform de realiteit."
Waarom grijpt Egypte dan toch zo rigoureus in? "Los van de mogelijke invloed die het heeft op de onderhandelingspositie zijn er meer redenen", weet Debeuf. "Sinds het aantreden van de huidige regering in 2013 zijn ze bang voor demonstraties. Of het nu groot of klein is, voor Gaza of voor iets anders. De vrees is dat het uitloopt op een revolutie zoals tijdens de Arabische lente."
Dat betekent niet dat de Egyptische regering niet voor de Palestijnse zaak is, zegt Debeuf. "Maar ze zitten wel in een lastige spagaat. Ze willen de oorlog in Gaza stoppen, bij iedere Gaza-oorlog hebben ze daarin een rol opgenomen. De bevolking van Egypte is zeer uitgesproken pro-Palestijns. Maar Egypte wil ook zeker niet een conflict met Israël."
'Dansen op een dun koord'
Ook Malcontent ziet dat Egypte, zoals hij het zegt, moet 'dansen op een dun koord'. "Aan de ene kant zijn ze afhankelijk van de VS, maar aan de andere kant willen ze niet hetzelfde als dat land. Dan moet je soms dit soort stappen ondernemen, zoals het uitzetten van die activisten, om de banden goed te houden. De Egyptische economie is ook gebaat bij goede betrekkingen met Israël."
"Tegelijkertijd hebben alle Arabische leiders, en zeker ook in Egypte, te maken met een bevolking die heel begaan is met de Palestijnen. Intern zullen deze leiders dan ook alles er aan doen om duidelijk te maken dat ze alles willen doen voor de Palestijnen. In de praktijk zijn ze vaak pragmatischer en steunen ze hen alleen wanneer goed uitkomt. Die leiders hebben te maken met een dubbele realiteit. Dat is het tragische lot van de Palestijnen."
Voor Egypte zijn goede banden met Israël ook om een andere reden van belang. Sinds president Trump aan de macht kwam in de VS, praten Israëlische leiders steeds vaker openlijk over het verdrijven van Palestijnen uit Gaza. Daarbij wordt al snel gekeken naar buurland Egypte als nieuwe bestemming voor de Palestijnse bevolking.
Onrust
"Egypte wil niet dat er ineens twee miljoen Palestijnen het land binnenkomen", zegt Malcontent. "Dat zorgt natuurlijk voor destabilisatie als er in één keer zo'n grote groep mensen het land binnenkomt. Ten tweede wil Egypte ook absoluut niet meewerken aan een tweede Nakba."
De Nakba is de Palestijnse benaming voor de Israëlische verdrijving van Palestijnen van hun huizen en land rondom de oprichting van de staat Israël in 1948.
Malcontent verwijst daarnaast ook naar de Camp David-akkoorden die eind jaren 70 werden gesloten tussen Israël en Egypte onder leiding van de VS. Dit was een vredesakkoord tussen de twee buurlanden en Egypte kreeg de toezegging dat het ieder jaar miljarden aan militaire steun van de VS kreeg.
Invloed Verenigde Staten
"Het leger is in feite aan de macht in Egypte", zegt Malcontent. "Zij hebben wapens nodig die de VS voor hen financiert. Op die manier heeft de VS dus eigenlijk veel invloed op wat er in Egypte gebeurt."
"Als laatste speelt ook nog het imago van Egypte een rol. Het land ziet zichzelf als een traditioneel grote speler in de regio, maar is eigenlijk steeds meer ingehaald door onder meer Saoedi-Arabië en Iran. Door aan tafel te blijven bij de onderhandelingen met Israël en Hamas, behouden ze hun relevantie op het wereldtoneel."
Organisatie Global March to Gaza: 'Het gaat door'
De organisatie achter de Global March to Gaza heeft in een persbericht op hun sociale media aangegeven dat ondanks het uitzetten van honderden activisten de mars doorgaat.
"Onze juridische afdeling gaat achter deze uitzettingen aan. Maar morgen starten we alsnog met lopen. We zijn al met duizenden hier aanwezig."
Het is nog niet duidelijk of de Egyptische autoriteiten de overige deelnemers wel door zal laten gaan. Naast Nederlandse deelnemers zouden ook onder meer Franse deelnemers op het vliegtuig terug zijn gezet.
Marieke zou met de tocht meelopen, maar werd in Egypte opgepakt en uitgezet naar Nederland. Vandaag sprak RTL Nieuws haar op Schiphol:
