Oekraïne zoekt bondgenoten in Afrika in de strijd tegen Rusland
Terwijl in eigen land op leven en dood wordt gevochten tegen het Russische invasieleger, is Oekraïne zelf bezig met een diplomatiek offensief – in Afrika. De hoop is bij zo veel mogelijk Afrikaanse landen in de gunst te komen, door graanleveringen bijvoorbeeld. Tegelijkertijd proberen de Oekraïeners de grote Russische invloed op het continent terug te dringen.
‘Graan uit Oekraïne’, staat op de zakken in een loods in Nouakchott, de hoofdstad van Mauritanië. Er staan ook dozen zonnebloemolie. Geschonken door Oekraïne. De hulpgoederen worden verstrekt via een onlangs geopende ambassade in het West-Afrikaanse land.
Het is de achtste nieuwe ambassade in Afrika sinds de Russische inval in Oekraïne in 2022. Oekraïne heeft nu achttien diplomatieke posten op het continent. Dat aantal is een stuk minder dan de veertig Russische ambassades in Afrika.
Warme banden
Moskou heeft al sinds de Sovjettijd warme banden met het continent, is nog altijd de grootste wapenleverancier en is in steeds meer landen ook daadwerkelijk militair actief. Eerst met huurlingen van de beruchte Wagner-groep, maar dat is opgegaan in het officiële Afrikakorps. Daarmee steunt Rusland verschillende regimes in de Sahellanden tegen jihadistische groepen.
Oekraïne probeert daar dus wat tegenover te zetten. Onze verslaggever Chris Colijn in Kyiv zegt: "Oekraïne probeert overal ter wereld vrienden te maken, niet alleen in Europa en Noord-Amerika, maar ook in Afrika, Latijns-Amerika en Azië. Dat is iets van de afgelopen twee of drie jaar."
In de eerste plaats wil Oekraïne 'politieke steun van zo veel mogelijk landen', vervolgt Colijn. "Als er bijvoorbeeld een stemming in de VN is over Oekraïne, is het fijn als meer landen het geweld van Rusland veroordelen. Maar het kan ook economisch goed uitpakken voor Oekraïne als het overal ter wereld bondgenoten heeft met wie het kan handelen."
Toen kort na de Russische inval bleek dat Oekraïne internationaal amper steun kreeg van Afrikaanse landen, werd besloten zich meer te richten op dit continent. Met als boodschap: net als jullie in Afrika zijn wij het slachtoffer van kolonialisme.
De Oekraïense speciale gezant voor Afrika en het Midden-Oosten legt uit: "Het is belangrijk dat Afrikaanse landen begrijpen dat Oekraïne nu aan het strijden is voor zijn eigen vrijheid, onafhankelijkheid en soevereiniteit. We strijden tegen de neokoloniale politiek van Rusland, dat Oekraïne wil vernietigen. Dat zijn dezelfde uitdagingen die Afrikaanse landen hadden in de 20ste eeuw." Gezant Maksym Soebch doelt op de onafhankelijkheidsstrijd van Afrikaanse landen tegen koloniale machten.
Graandiplomatie
Het is vooral 'graandiplomatie' die nu het werk moet doen. Kyiv zegt dat het in 2024 10 miljoen ton graan naar Afrika heeft gestuurd en 300.000 ton aan noodhulp. Die heeft volgens denktank European Policy Centre zo'n acht miljoen mensen bereikt in twaalf landen, waaronder Kenia, Soedan, Nigeria en Congo. Overigens levert ook Rusland graan aan Afrikaanse bondgenoten.
Maar Oekraïne kan veel meer betekenen voor de Afrikanen, zegt ambassadeur in Congo Vasyl Hamianin. "Eten, dierenvoedsel, alles wat op je tafel staat kan uit Oekraïne komen. Maar ook software en IT-technologie. Landbouwtechnieken en apparatuur, farmaceutische producten, medicijnen", aldus de ambassadeur.
Militaire steun
Maar in sommige gevallen biedt Oekraïne ook al militaire steun aan. Kyiv heeft aangeboden het leger van Mauritanië te trainen. Dat land heeft te maken met oplopende spanningen met buurland Mali, een van de landen waar Russische troepen actief zijn en de regering beschermen. Mauritanië heeft nog niet op het aanbod gereageerd.
Of de Oekraïners ook daadwerkelijk militair de strijd aanbinden met Russen in Afrika, daarover zeggen ze niets. Maar het zou goed kunnen. Vorig jaar doken video's op van Oekraïense commandotroepen die in Soedan confrontaties hadden met huurlingen van de Russische Wagnergroep.
Het is de vraag in hoeverre de lokroepen uit Kyiv aanslaan in Afrika. Want ook Rusland doet verwoede pogingen de invloed uit te breiden. Ook de Russen willen meer diplomatieke posten openen, en zelf ook meer graan sturen.
Correspondent Chris Colijn: "De Oekraïense boodschap landt lang niet overal in Afrika. Rusland loopt voor, is al langer bezig met het uitbreiden van zijn invloed. Rusland werkt nauw samen met verschillende Afrikaanse regimes. Russische media zijn actief in Ivoorkust, Senegal, Kameroen en Burkina Faso. Daar verspreiden ze een pro-Russisch narratief, en zeggen ze juist dat Rusland in Oekraïne vecht tegen het imperialistische Westen."
Russische overmacht
Net als de strijd in eigen land is ook die in Afrika moeilijk te winnen door de Russische overmacht. “Oekraïne is volop in oorlog en moet erg voorzichtig omgaan met zijn middelen. De hulp aan Afrika mag van Kyiv geen negatieve gevolgen hebben voor de oorlog in eigen land. Maar Oekraïne doet dus wel steeds meer om ook steun te krijgen uit Afrikaanse landen”, aldus Colijn.
