Land verdwijnt onder water: derde van bevolking Tuvalu wil met 'klimaatvisum' naar Australië
Door Femke Boots··Aangepast:
RTL
Het is een tropisch paradijs midden in de Stille Oceaan, maar het leven op de Tuvalu-eilanden komt steeds meer onder druk te staan door de stijgende zeespiegel. Afgelopen week heeft Australië de inschrijving geopend voor een speciaal 'klimaatvisum'. Duizenden inwoners vragen zo’n visa aan, in de hoop om door de loterij heen te komen en naar Australië te kunnen verhuizen.
Het 'klimaatvisum' is onderdeel van het Falepili-verdrag dat in 2023 werd gesloten tussen Australië en Tuvalu. Australië biedt jaarlijks aan 280 inwoners een 'klimaatvisum' aan, waarmee Tuvaluaanse inwoners een permanente verblijfsstatus kunnen verkrijgen.
Voor de bewoners van Tuvalu is klimaatverandering geen toekomstig probleem, maar een dagelijkse realiteit. Volgens de Australische regering is de overeenkomst 'de eerste in zijn soort'.
Hoop onder jongeren
Het visum zorgt voor hoop onder jongeren, onder wie Tekafa Piliota. De 13-jarige zegt tegen The Guardian: "Ik zou graag naar Australië vertrekken, onder meer om er te studeren. Australië ligt hoger, en het is er veiliger bij natuurrampen."
Zo verdwijnt Tuvalu in zee, bekijk de video die we eerder maakten hier:
Tuvalu verdwijnt in zee: 'We worden het eerste virtuele land ter wereld'
Het grote aantal aanvragen verbaast Tuvalu's ambassadeur bij de Verenigde Naties, Tapugao Falefou. Tegen Reuters zegt hij: "Ik stond versteld van het enorme aantal mensen dat deze kans wil grijpen." Het is maar een kleine kans, want het gaat om een paar honderd visa per jaar. Mensen kunnen zich nog tot 18 juli aanmelden voor de eerste ronde, daarna wordt via een loterij bepaald wie er een 'klimaatvisum' krijgt.
Kwetsbare eilandengroep
Tuvalu ligt in de Stille Oceaan, tussen Hawaï en Australië. Het is een van de kleinste landen ter wereld, bestaande uit negen eilanden op in totaal 26 vierkante kilometer.
Volgens Heleen Ekker, klimaatspecialist bij RTL Nieuws, is Tuvalu kwetsbaar: "De eilandengroep ligt maar net boven de zeespiegel. Op veel plekken steekt het land maar iets meer dan een meter boven zeeniveau uit, en nergens meer dan vijf meter. Het land is daardoor een van de meest bedreigde landen ter wereld, als gevolg van klimaatverandering. Net als bijvoorbeeld de Malediven."
Zeespiegelstijging maakt Tuvalu kwetsbaar
Dat het land zo kwetsbaar is voor klimaatverandering, ziet ook hoogleraar zeespiegelverandering Roderik van de Wal. Volgens hem komt het door verschillende factoren: "Ten eerste is de zeespiegelstijging hier in de toekomst groter dan op andere plaatsen. Dit komt doordat de ijskappen er ver vandaan smelten, hoe verder de ijskap, hoe sterker de zeespiegelstijging als gevolg daarvan stijgt. Dat heeft te maken met het zwaartekrachteffect."
"Ten tweede zijn de Tuvaluaanse eilanden niet gewend aan variatie in de zeespiegel", zegt Van de Wal. "Wij zijn dat in Nederland wel heel goed, dit komt door de vele stormen. Ons systeem is daarop ingericht. Landen zoals Tuvalu, waar weinig variatie in zeespiegel voorkomt, ervaren sneller toenemende overstromingsrisico’s."
Tuvalu is een klein, dunbevolkt land met ongeveer 11.000 inwoners. Juist die kleinschaligheid is de derde reden waarom Tuvalu zo kwetsbaar is, legt Van de Wal uit: "Er wonen zo weinig mensen dat het economisch gezien al snel te duur wordt om goede bescherming te bieden. Het aanleggen van dijken is bijvoorbeeld ontzettend kostbaar."
Verdwijnt Tuvalu onder water?
Wetenschappers voorspellen al langer dat Tuvalu nog deze eeuw onder water zal lopen. Tegen 2050 zullen volgens wetenschappers van NASA de dagelijkse getijden de helft van Funafuti, het eiland waar 60 % van de Tuvaluaanse bevolking woont, overspoelen. Die voorspelling gaat uit van een zeespiegelstijging van één meter. In het slechtste scenario, waarbij de stijging verdubbelt, zou zelfs 90 % van Funafuti onder water lopen.
Op dit moment zijn al twee van de negen eilanden van Tuvalu zo goed als verdwenen. Dat de zeespiegelstijging nu al voor problemen zorgt, ziet ook Ekker: "Op momenten dat het stormt, of bij hevige regenval, wordt het leven al steeds moeilijker, want het water loopt dan soms al door de straten. Daarnaast heeft het land te kampen met verzilting, het binnendringen van zout water in de bodem, waardoor gewassen minder goed groeien. Ook het winnen van drinkwater wordt daardoor ingewikkelder."
Van de Wal begrijpt dat de visa over enkele jaren worden verdeeld. "Het is te hopen dat de problemen voor mensen die achterblijven minder groot worden. Je hebt natuurlijk minder drinkwater nodig voor minder mensen."
Impact enorm
"De impact van het moeten verhuizen van de bevolking is enorm, zeker als uiteindelijk een heel land door de zee wordt opgeslokt", zegt Ekker. Volgens de klimaatdeskundige is het een grote operatie: "Los van de persoonlijke tragiek voor mensen, is er natuurlijk ook een groot effect op de economie van zo’n land. Personeel vertrekt, waardoor bedrijven en organisaties het moeilijk kunnen krijgen. Daarnaast worden ook de culturele identiteit van een volk en de biodiversiteit van het gebied bedreigd."
Het zal naar verwacht nog ongeveer veertig jaar duren voordat alle inwoners van Tuvalu een Australisch 'klimaatvisum' hebben gekregen.
