Baby's in Gaza nu al getekend voor het leven: 'Afwijkingen aan organen, net als na de Hongerwinter'

De Rotterdamse arts Salih el Saddy is sinds een maand weer terug uit Gaza, waar hij in het Al Shifa-ziekenhuis werkte. Tijdens zijn verblijf ontving hij alarmerende signalen over zwangere vrouwen. "Een spoedeisende-hulparts vertelde dat ze meer complicaties zagen van vroeggeboorte. En er is wetenschappelijk bewijs dat vroeggeboorte de kans op geboorteafwijkingen verhoogt", vertelt hij.

Nauwelijks voedingsstoffen voor zwangere vrouwen 

De Rotterdammer werd in de ziekenhuizen en op straat omringd door zwaar ondervoede mannen, vrouwen en kinderen. "Er is daar nauwelijks toegang tot fruit, vlees en schoon drinkwater", zegt hij. "Sommige mensen hadden al twee jaar geen eiwitten gegeten. Als je dan zwanger bent, kom je essentiële voedingsstoffen tekort." 

Volgens hem brengt dat ernstige risico's met zich mee: "Onvoldoende foliumzuur bijvoorbeeld verhoogt de kans op vroeggeboorte en geboorteafwijkingen. Daarom raden we in Nederland aan om foliumzuur te slikken vóór en tijdens de zwangerschap. In Gaza komen alle zwangere vrouwen belangrijke vitaminen en mineralen tekort."

Ook huisarts Shakib Sana, die vanuit Nederland teleconsulten doet met artsen en kinderen in Gaza, ziet verontrustende ontwikkelingen. "De eerste twaalf weken van een zwangerschap zijn cruciaal voor de aanleg van organen van de baby. Maar in Gaza leven zwangere vrouwen onder stress in te warme tenten, zonder sanitaire voorzieningen, amper voeding, en midden in het extreme geweld dat al bijna twee jaar duurt."

Ook hij hoort schokkende verhalen. "Moeders zijn zo ondervoed dat ze zelf geen borstvoeding kunnen geven, en er zijn geen melkproducten beschikbaar." 

'Chemische wapens in Gaza'

Daarnaast waarschuwt de huisarts voor blootstelling aan chemische stoffen. "We weten niet precies wat er in de immense hoeveelheid bommen en explosieven zit." De organisatie Human Rights Watch heeft Israël ervan beschuldigd witte fosfor te hebben gebruikt in Gaza aan het begin van de oorlog. Ook volgens NRC heeft Israël de verboden chemische stof gebruikt in een woonwijk. Het Israëlische leger ontkent het niet. 

"Inhalatie van witte fosfor en andere gifstoffen kan ernstige gevolgen hebben voor de ontwikkeling van de zwangere vrouw en het ongeboren kind", zegt Sana. Overigens zijn niet alleen chemische wapens schadelijk voor mensen. Ook bij 'gewone' bommen zijn de grote hoeveelheden fijnstof, vuur en rook schadelijk. Zijn conclusie is hard: "Niet alleen de kinderen nu gaan dood, je creëert een toekomstige generatie die ondervoed geboren wordt met afwijkingen." Sana eist dat de humanitaire blokkade per direct wordt opgeheven. 

Volgens het Turkse nieuwsmedium TRT World heeft Hatem Edhair, hoofd van de neonatale afdeling in het Nasser-ziekenhuis in Gaza, vorig jaar meer dan 170 gevallen gemeld van aangeboren afwijkingen bij pasgeborenen. 

Tessa Roseboom, hoogleraar Vroege Ontwikkeling en Gezondheid aan de Universiteit van Amsterdam, deed dertig jaar onderzoek naar de gevolgen van de Hongerwinter van 1944-1945. Haar werk laat zien hoe oorlog, stress en ondervoeding diepe sporen nalaten bij kinderen die in de baarmoeder zijn blootgesteld aan die omstandigheden.

"We hebben mensen gevolgd die toen als baby in het Wilhelmina Gasthuis in Amsterdam zijn geboren en waarvan de geboortedossiers bewaard waren gebleven." Uit het onderzoek bleek dat oorlog en ondervoeding levenslange gevolgen blijken te hebben voor baby's, al wanneer ze in de buik van hun moeder zitten. 

Gevolgen voor organen 

"Het heeft gevolgen voor de structuur en functie van alle organen die worden aangelegd als je in de baarmoeder zit. Na tientallen jaren is nog steeds gevoeligheid voor bepaalde ziektes te zien." Denk aan hart- en vaatziekten, suikerziekte, longaandoeningen, nierziekten en mentale gezondheidsproblemen zoals depressie. "En ze zien verschillen in de grootte en de structuur van de hersenen." 

Volgens haar is de situatie in Gaza nu minstens zo ernstig. "We kunnen stellen dat de ondervoeding nog heftiger is en de stress en het geweld minstens even erg als toen. Wat daar nu gebeurt, is op z'n minst vergelijkbaar met de Hongerwinter." 

Roseboom waarschuwt: "Ook als de oorlog morgen stopt, zullen deze baby’s de rest van hun leven kampen met problemen in hun ontwikkeling." 

De 12-jarige Mohammad uit Gaza stak uit wanhoop zand in zijn mond. Beelden daarvan gingen de wereld over. Speciaal voor RTL Nieuws sprak een lokale journalist in Gaza met de jongen: