Al acht Britse baby's met drie ouders dankzij baanbrekende techniek met DNA

Een kind dat voortkomt uit drie mensen: het klinkt onmogelijk, maar acht gezonde baby's bewijzen het tegendeel. Hoewel deze embryotechniek al langer bestaat, vormen de Britse kinderen nu het levende bewijs van de effectiviteit ervan. 

Een gezond leven leek voor hen niet weggelegd omdat hun moeders een groot risico liepen om levensbedreigende ziektes door te geven vanwege mutaties in hun mitochondriën. Dat zijn de 'energiefabriekjes' van je lichaam, zegt Sebastiaan Mastenbroek, klinisch embryoloog bij Amsterdam UMC. Die drijven in je cellen, en dus ook in de eicellen van moeders.

Donoreicel als uitweg

Een donoreicel biedt daarvoor een uitweg. Voordat die in het spel komt, wordt eerst de eicel van de wensmoeder bevrucht met het zaad van de vader. Bij de bevruchting smelten het DNA van de moeder en dat van de vader samen tot de celkern, waar de erfelijk belaste mitochondriën omheen drijven. En dus verhuisden de onderzoekers die celkern, met het DNA van de wensouders, naar de gezonde donoreicel, nadat daar de oorspronkelijke celkern uit was verwijderd.

Het leverde acht gezonde kinderen op. Vijf van hen hebben nauwelijks tot geen ziekmakend DNA meer in hun mitochondriën. En bij de andere drie was de hoeveelheid zo laag, dat ook zij niet ziek zullen worden. Mastenbroek en Edith Coonen, klinisch embryoloog verbonden aan het UMC in Maastricht, noemen de resultaten 'hoopvol'. Verder onderzoek moet deze eerste resultaten bevestigen.

Het onderzoek betekende ook hoop voor de kersverse ouders. Een moeder van de kinderen zei tegen de Britse krant The Guardian dat de wetenschap hen een kans heeft gegeven en ze vertelde 'overweldigd en dankbaar' te zijn. "Als ouders wilden we ons kind alleen maar een gezonde start in het leven geven. Na jaren van onzekerheid gaf deze behandeling ons hoop."

Niet alleen deze ouders hebben lang moeten wachten op de resultaten. Dat gold ook voor de medische wereld, vertelt Edith Coonen. Want negen jaar geleden werd in Amerika het eerste kind van drie ouders geboren. "Ook toen zag het er veelbelovend uit. Maar het was spannend, want hoe zorg je dat het veilig verloopt?" Een paar jaar later besloot een onderzoeksteam van de universiteit van Newcastle met dat vraagstuk aan de slag te gaan.

"Een van de beste groepen", benadrukt Coonen. "Die dit zeer zorgvuldig aanpakte", vult Mastenbroek aan. "Want pas na uitgebreid maatschappelijk debat gingen ze van start." Een omvangrijk onderzoek volgde, inclusief uitgebreide publicatie. "Dat is waardevol, omdat het een spannende nieuwe techniek is, waar goed onderzoek nog ontbrak."

Coonen en Mastenbroek verwachten dat dit onderzoek ook in Nederland de discussie zal doen opwaaien. Zo'n behandeling ligt immers nog altijd medisch-ethisch gevoelig. Waar haal je bijvoorbeeld de donoreicel vandaan? En is het een probleem dat de gedoneerde donoreicellen een tiende procent DNA meegeven aan de kinderen? Hoewel relevant voor de discussie, verduidelijkt Mastenbroek dat DNA uit de mitochondriën weinig invloed hebben op hoe het kind zal worden. "Want juist het DNA uit de celkern bepaalt je persoonlijkheid en je uiterlijk."

In Nederland voorlopig niet mogelijk

Onderzoek dat nodig is voor een zorgvuldige overweging van een behandeling zoals nu in Engeland is uitgevoerd, is in Nederland voorlopig nog niet mogelijk, vervolgt Mastenbroek. "Het maken van embryo’s voor onderzoek mag namelijk niet." Wel mogen embryo’s worden onderzocht met toestemming van de ouders als die na ivf zijn overgebleven. "Maar die embryo’s zijn al verder in de ontwikkeling en daar kan dus niet meer de celkern uit worden verplaatst."

Toch zit de Nederlandse politiek niet stil als het om dit onderwerp gaat. VVD en D66 willen het mogelijk maken om embryo’s te kweken voor onderzoek. Dat doen ze via een initiatiefwet die 3 september in de Kamer wordt besproken.