Grote zorgen om gevangen ziekenhuisdirecteur Gaza: 'Tientallen kilo's lichter en gemarteld'

Abu Safiya is voor velen symbool komen te staan voor de onverzettelijkheid van medische hulpverleners in Gaza. De kinderarts zette zich tot op het laatste moment in het Kamal Adwan-ziekenhuis in voor zijn patiënten.  

In december vorig jaar vaardigde het Israëlische leger een evacuatiebevel uit voor het ziekenhuis, Abu Safiya noemde dat bevel toen 'bijna onmogelijk'. Er waren te weinig ambulances en personeel om de patiënten in korte tijd ergens anders naartoe te brengen. Zij die konden verplaatsen, gingen weg. De andere patiënten bleven achter, mét Abu Safiya. Ondertussen viel het leger het ziekenhuis meermaals aan en belegerde het de omgeving.

Overgave

Het ziekenhuis was op dat moment het nog laatste functionerende ziekenhuis in het noorden van de Gazastrook. Eerder werd het al meermaals aangevallen door Israël. Zo werd de zoon van Abu Safiya gedood bij een aanval en raakte hijzelf ook gewond. Ook werden door de aanvallen de kinderafdeling, de ic en watertanks geraakt. 

Eind december, toen de omgeving van het ziekenhuis al grotendeels in puin lag, zag Abu Safiya geen uitweg meer. De laatste beelden van de dokter als vrij man gingen de wereld over en werden online massaal gedeeld. In een straat vol met brokstukken liep hij richting twee Israëlische tanks, schudde een soldaat de hand en werd hij meegenomen. 

"Veel artsen, onder wie ook zeker Abu Safiya, zijn tijdens de oorlog best wel beroemd geworden", zegt correspondent Midden-Oosten Pepijn Nagtzaam. "Doordat ze soms ook min of meer verslag deden vanuit hun overbelaste ziekenhuizen en de wereld lieten zien hoe het er in de Palestijnse ziekenhuizen aan toe ging. Hussam heeft daar veel van vastgelegd."

Ook eind 2024, in de laatste maanden dat Abu Safiya in het ziekenhuis werkzaam is, worden opnames gemaakt. Recent bracht de Arabische nieuwszender Al Jazeera de documentaire The Last Doctor Standing uit, waarin de arts tijdens die periode wordt gevolgd. Hij benoemt hoe het op dat moment zo druk is in het ziekenhuis dat er geen plek meer is om de doden en gewonden neer te leggen. "Het aantal slachtoffers overtrof de capaciteit van het ziekenhuis, zowel qua bedden als personeel."

'Moeilijkste periode ooit'

Volgens de ziekenhuisdirecteur is al snel na 7 oktober duidelijk dat deze oorlog anders is dan eerdere oorlogen tussen Israël en gewapende Palestijnse groeperingen. "Het leek alsof ze zwaardere wapens gebruikten. In eerdere oorlogen zagen we veel bloed, nu zagen we vooral heel veel verminkte lichamen. Mensen die hun ledematen kwijt waren geraakt. En op de lichamen van slachtoffers zat een soort poeder dat het voor ons moeilijk maakte om te ademen."

De laatste maanden in zijn ziekenhuis beschrijft hij als 'de moeilijkste periode ooit'. "We waren door heel onze medische voorraad heen. Verschillende artsen waren ook gevlucht naar het zuiden. We moesten keuzes maken welke patiënt we wel en welke niet zouden behandelen, op basis van welke patiënt de meeste overlevingskans had. Andere patiënten moesten we dood laten gaan." 

"Hij is door Israël meermaals beschuldigd van banden met Hamas-strijders, maar daar is nog nooit bewijs voor geleverd", zegt Nagtzaam. "Er is dus geen duidelijke aanklacht tegen hem. Dat doet Israël vaker, dat Palestijnen zonder officiële reden worden aangehouden en maandenlang worden vastgezet. Sommigen komen uiteindelijk vrij, sommigen niet. Hij zat lange tijd in eenzame opsluiting vast en mocht ook geen familie of advocaat zien."

Die situatie veranderde in maart van dit jaar toen zijn advocaat hem mocht bezoeken. Ook daarna heeft zij nog enkele malen een bezoek kunnen brengen aan Abu Safiya. Eerder deze maand zei ze dat hij inmiddels ruim 40 kilo is afgevallen. "Wat ik zag was hartverscheurend. Hij zat onder de blauwe plekken en had kneuzingen. Ook heeft hij last van een hartstoornis, maar daar werd hem geen medische hulp voor aangeboden." Volgens zijn advocaat wordt hij onder de grond vastgehouden in isolatie en draagt hij midden in de zomer nog steeds winterkleren.

Huidziektes

In gesprek met het Britse medium Sky News vertelt advocaat Ghaeed Qassem meer over de omstandigheden waairn Abu Safiya wordt vastgehouden. Hij zat onder meer vast in de Sde Teiman-gevangenis, waarover eerder door klokkenluiders al werd gedeeld dat gevangenen stelselmatig worden gemarteld. Inmiddels zit hij in de Ofer-gevangenis, vlak bij Jeruzalem.

"De gevangenen daar mogen niet douchen, hun kleding wordt niet gewassen, zelfs ondergoed niet", zegt Qassem. "Op grote schaal is er schurft in de gevangenis, er zijn allerlei huidziektes en medische zorg wordt hun onthouden totdat je bijna dood bent." Er is geen duidelijkheid over wanneer Abu Safiya vrijkomt of mogelijk wordt veroordeeld.

Een woordvoerder van de Israëlische Gevangenisdienst laat aan Sky News weten: "Alle gevangenen worden vastgehouden volgens de wet. We zijn dan ook niet bekend met deze claims van de advocaat. Deze zijn, zover wij weten, dan ook niet gebeurd in onze gevangenissen. Maar gevangenen hebben het recht om een klacht in te dienen en die zal dan worden onderzocht."

In het verleden spraken veel Palestijnen, de VN en verschillende mensenrechtenorganisaties al over de mishandelingen en martelingen in Israëlische gevangenissen. Ook worden veel Palestijnen vastgehouden zonder proces, vaak gebeurt dit onder de zogeheten unlawful combatants law. Die wet, ingevoerd in 2002, stelt Israël in staat om Palestijnen voor onbepaalde tijd vast te zetten zonder aanklacht of proces.

Musa is één van de Palestijnen die vastzat in een Israëlische gevangenis zonder proces, hij vertelde erover tegen RTL Nieuws: