Hoop op doorbraak in hoofdpijndossier over Chinese grondstoffen
Het is al maanden een hoofdpijndossier dat leidt tot serieuze productieproblemen bij Europese bedrijven: de beperkingen die China oplegt bij de export van kritieke grondstoffen naar de EU. Ursula Von Der Leyen, de voorzitter van de Europese Commissie hoopt vandaag op een doorbraak tijdens een topontmoeting met de Chinese president Xi Jinping in Peking.
De Chinese exportbeperkingen zijn Europa al een doorn in het oog sinds China ze begin april invoerde. China produceert ongeveer 90 procent van de kritieke grondstoffen wereldwijd, en dat geeft het land een machtspositie over andere landen.
Tijdens een recent bezoek aan Brussel liet de Chinese buitenlandminister Wang Yi weten dat het 'standaardbeleid' is om de export te beperken als de materialen een militair doel hebben.
Maar de grondstoffen zijn niet alleen cruciaal voor de bouw van wapens. Ook de Europese auto-industrie kan niet zonder. Onlangs waarschuwde CLEPA, de brancheorganisatie voor toeleveranciers van de auto-industrie, dat meerdere productielijnen al stil zijn komen te liggen. De Duitse autofabrikant Mercedes-Benz heeft al laten weten dat het 'buffers' van zeldzame aardmetalen wil aanleggen om toekomstige tekorten te voorkomen.
1. Wat zijn kritieke grondstoffen precies?
De EU beschouwt op dit moment 34 metalen en mineralen als kritieke grondstoffen. Dat betekent dat deze materialen cruciaal zijn voor het functioneren van onze economie. Vrijwel iedereen in Europa gebruikt producten die gemaakt zijn met behulp van Chinese grondstoffen. Denk aan auto’s, smartphones en andere elektronica.
Op die lijst van 34 grondstoffen staan onder meer wolfraam, een zeer hard en extreem hittebestendig metaal. Je kunt het kennen van het stukje draad in een gloeilamp dat oranje wordt zodra je de lamp aandoet. Maar bijvoorbeeld ook dartpijlen worden van wolfraam gemaakt. Al maken die hardheid en hittebestendigheid wolfraam vooral populair bij wapenproducenten. Zo wordt het gebruikt bij de bouw van raketschilden.
Omdat China verreweg de meeste wolfraam produceert en het niet langer exporteert voor militaire doeleinden, zadelt dit Europa met een groot probleem op. Aangezien EU-landen de komende jaren veel willen investeren in nieuwe wapensystemen, zullen ze óf een deal met China moeten sluiten, óf alternatieve bronnen moeten vinden.
2. Waarom beperkt China de export?
Het officiële verhaal is dat China met de grondstoffen niet wil bijdragen aan oorlogsvoering waar dan ook ter wereld. Maar de timing van de exportbeperkingen die in april werden aangekondigd waren opmerkelijk: ze kwamen enkele dagen nadat de Amerikaanse president Donald Trump zijn handelsoorlog tegen China lanceerde.
De Europese Commissie gelooft het Chinese verhaal dan ook niet. Het ziet de Chinese beperkingen als politiek gemotiveerd. Kaja Kallas, de vicevoorzitter van de Commissie, spreekt van 'ontwrichtende maatregelen' waar China mee moet stoppen. "Het vormt een aanzienlijke dreiging voor Europese bedrijven en het bedreigt de betrouwbaarheid van wereldwijde toeleveringsketens", zei Kallas hier begin deze maand over.
Correspondent Roland Smid laat in deze video zien hoeveel impact de winning van grondstoffen heeft op de natuur in China:
Europese bedrijven die actief zijn in China spreken van de 'politisering' van handel. Carlo D'Andrea, vicevoorzitter van de Europese Kamer van Koophandel in China, een bedrijvenclub die de belangen behartigt van ruim 1700 Europese bedrijven in China, vindt dat het land kritieke grondstoffen gebruikt om een iets gedaan te krijgen aan de onderhandelingstafel. "Als ze dit blijven doen, zullen ze hun status als betrouwbare partner verliezen", zegt D'Andrea.
3. Hoe nu verder?
Ook al krijgt Von Der Leyen het voor elkaar om een deal te sluiten over kritieke grondstoffen, Europa heeft de zoektocht naar alternatieven al ingezet. Maar dat is geen makkelijke zoektocht. Er zijn maar weinig landen die op Chinese schaal kunnen en willen produceren. Het delven van kritieke grondstoffen vervuilt de omgeving. Daarnaast is in Europa een gebrek aan kennis én geschoold personeel. Terwijl China volgens deskundigen zeer bedreven is geworden in zo efficiënt mogelijke mijnbouw.
In de Verenigde Staten wordt ondertussen flink geïnvesteerd. Zo trekt technologiebedrijf Apple 500 miljoen dollar (zo'n 425 miljoen euro) uit voor een deal met mijnbouwer MP Materials om kritieke grondstoffen in de Amerikaanse staat Texas te gaan winnen. Maar het zal nog zeker jaren duren voordat dat productieproces op gang komt. Ondertussen blijft de westerse afhankelijkheid van China onverminderd groot.
China heeft de reputatie van een grote vervuiler, maar het land zet tegenwoordig ook vol in op groene energie. Bekijk het in deze video:
