Frankrijk 148e land dat Palestina erkent, symbolische stap kán druk verhogen

"De erkenning hing al een tijdje in de lucht", zegt Peter Malcontent, expert Midden-Oosten van de Universiteit Utrecht. "De Franse president Emmanuel Macron speelde al langer met het idee, en Frankrijk behoort al sinds de jaren 60 tot de wat kritischere landen als het om het Israëli-Palestijnse conflict gaat."

"Ik denk dat het een rechtstreeks gevolg is van de enorme verslechtering van de situatie in Gaza in de afgelopen periode", gaat Malcontent verder. "Macron zet met deze stap extra politieke druk op de ketel, hij geeft hiermee een signaal af aan andere Europese landen. Of dat echt gaat werken, dat is nog maar de vraag. Ik denk dat er toch nog wel meer zou moeten gebeuren voordat Israël het hoofd buigt, maar het is in ieder geval wel een signaal."

148e land

"In Europa is de erkenning van Palestina echt een ander verhaal dan in de rest van de wereld", zegt jurist en arabist Maurits Berger. Er zijn nu 147 landen die Palestina erkennen, van de 193 VN-staten. "En daar komt dan nu Frankrijk bij. Binnen Europese verhoudingen is dit een uitzonderlijke stap, maar als je het wereldwijd bekijkt is het niet uniek om Palestina te erkennen."

Sinds het begin van de oorlog tussen Israël en Hamas in 2023 hebben meerdere Europese staten Palestina al erkend als onafhankelijke staat: Spanje, Ierland, Noorwegen en Slovenië gingen de Fransen voor. Maar Frankrijk is nu het machtigste Europese land dat de stap zet.

"Frankrijk maakt hier een punt mee", zegt Berger. Er wordt druk opgevoerd binnen de Europese Unie om maatregelen te nemen tegen Israël, al ligt dat binnen de EU gevoelig en ingewikkeld. "Binnen de EU heb je in veel gevallen een meerderheid nodig om maatregelen te nemen, en in sommige gevallen hebben landen zelfs een vetorecht."

"Achter de schermen wordt er echt handje gedrukt tussen alle Europese landen: wat moeten we doen ten aanzien van Israël? En vooral: hoe kunnen we zo optimaal mogelijk gebruik maken van de mechanismen die er bestaan binnen de Europese Unie om iets tot stand te brengen?"

Wat is de Palestijnse staat?

"Wat is er nog over van die staat Palestina, die door de meerderheid van de wereld wordt erkend?", vraagt Midden-Oosten correspondent Pepijn Nagtzaam zich af. "Palestina bestaat uit Oost-Jeruzalem, de Westelijke Jordaanoever en Gaza."

"Gaza is in de afgelopen twee jaar grotendeels vernietigd, en wordt systematisch onbewoonbaar gemaakt door het Israëlische leger. Oost-Jerusalem zit vast aan West-Jerusalem, en dat is in de praktijk Israëlisch. En de Westelijke Jordaanoever staat ook eigenlijk volledig onder Israëlische controle. Er zijn nog Palestijnse gebieden, op papier is er een Palestijns bestuur. Maar het Israëlische leger bepaalt of de wegen en grenzen open zijn en of Palestijnen zich vrij kunnen bewegen binnen de Westelijke Jordaanoever."

"Dus dan kan je je afvragen of de landen die nu Palestina erkennen niet een beetje achter de feiten aanlopen, aangezien er in de realiteit maar weinig overblijft van een levensvatbare Palestijnse staat."

"Binnen EU worden Frankrijk en Duitsland als leiders gezien, dus dit zal ook vragen oproepen bij andere Europese landen", zegt Peter Malcontent. "Dit kan voor landen als Nederland en België een reden zijn om discussie te voeren of ze hierin mee moeten, want als er meer landen volgen, heeft de erkenning een groter effect."

Reacties uit Nederland

"De Tweede Kamer is nu met reces, maar anders waren er waarschijnlijk vandaag al vragen over gesteld, of wij dat ook niet moeten doen. Tot nu toe hebben wij net zoals de meeste andere West-Europese landen altijd gezegd: we willen de staat Palestina pas erkennen als onderdeel van onderhandelingen tussen Israël en de Palestijnen over de tweestatenoplossing."

GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans vindt dat Nederland in navolging van Frankrijk Palestina als staat zou moeten erkennen. "Macron heeft gelijk. De erkenning van Palestina is een noodzakelijke stap naar vrede", schrijft hij op X. 

"En laat Nederland dit voorbeeld nu volgen!", vindt ook Sarah Dobbe van de SP. Zo staat D66-leider Rob Jetten er ook in: "Premier Schoof, VVD en NSC kunnen een voorbeeld nemen aan Parijs." Stephan van Baarle van DENK staat er hetzelfde in en stelt Kamervragen. De Partij voor de Dieren vindt ook dat Nederland zich hierbij moet aansluiten.

Volgt het Verenigd Koninkrijk?

"Het zal nu waarschijnlijk het meeste directe effect hebben op het Verenigd Koninkrijk, waar al een discussie aan de gang is binnen de Labour-regering. Dat is geen EU-land, maar wel een belangrijk Europees land", zegt Malcontent.

"Vandaag gaan de Britten en de Fransen overleg voeren met Duitsland over de situatie in Gaza. Als Frankrijk Palestina gaat erkennen, en het Verenigd Koninkrijk die discussie serieus voert, dan zal dat de druk op de Duitsers ook vergroten. De Duitsers zijn tot nu toe heel erg duidelijk geweest: zij zijn voor Israël. Maar ook de Duitsers zullen de druk voelen."

Palestijnen hebben er nu niks aan

"Op dit moment hebben de Palestijnen helemaal niks aan deze erkenning", zegt Maurits Berger. "Datgene wat Palestina tot een staat maakt verdwijnt namelijk: het land, de mensen en hun zelfbeschikking. Dus je kan het land wel erkennen, maar het is vooral symboolpolitiek."

"Er is politieke beweging, maar het blijft heel lastig om te zeggen waar die beweging precies toe gaat leiden", zegt Malcontent. "Tegelijkertijd moet je constateren dat de meeste Palestijnen die nu verhongeren, op dit moment helemaal niks hebben aan die erkenning. Want het betekent niet dat er morgen sancties worden afgekondigd, of dat er meer hulpmiddelen komen."

"Als een land Palestina erkent, is het niet zo dat ze ook optreden tegen Israël. En er bestaat ook een kans dat de erkenning van Palestina als een lapje voor het bloeden wordt gebruikt. Een slimme politicus zou kunnen zeggen: als wij Palestina erkennen, zijn we daar voorlopig even vanaf."

Vanaf september erkent Frankrijk de Palestijnse staat pas echt. Dan presenteert de Franse president Emmanuel Macron het standpunt tijdens de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties.