Dit is Steve Witkoff, Trumps golfmaatje dat escalatie met Rusland moet voorkomen
Hij is als voormalig pandjesbaas in New York allesbehalve een doorsnee diplomaat. Toch is Steve Witkoff door zijn goede vriend en golfmaatje Donald Trump aangewezen als de belangrijkste vredesonderhandelaar van Amerika. In die functie moet hij nu zien te voorkomen dat de oorlog met Rusland verder escaleert.
Hoe word je zonder enige diplomatieke ervaring de meest invloedrijke onderhandelaar van het machtigste land ter wereld? Simpel: een loyale en betrouwbare vriend zijn van de huidige Amerikaanse president.
Donald Trump en Steve Witkoff kennen elkaar sinds de jaren 80. In die tijd is Witkoff nog druk bezig met het verhuren van goedkope huurwoningen in New York, terwijl Trump zijn casino-imperium in Atlantic City opbouwt (dat later failliet zou gaan).
'Ik wilde hem zijn'
Witkoff kijkt vol bewondering naar de elf jaar oudere Trump. "Ik wilde hem zijn, iedereen wilde hem zijn", vertelt hij onlangs in een podcastgesprek met Tucker Carlson. Trump staat dan al bekend om zijn durf, bluf en controverses bij het investeren en ontwikkelen van steeds grotere en luxere vastgoedprojecten.
Net als zijn grote voorbeeld Trump besluit ook Witkoff om te speculeren in onroerend goed. Dat gaat hem goed af: ook hij toont lef door in crisistijd te blijven investeren in vastgoed. Witkoff koopt panden op die in financiële of juridische problemen verkeren, en weet deze succesvol te herontwikkelen.
Met zijn in 1997 opgerichte bedrijf Witkoff Group heeft de nu 68-jarige Witkoff een vermogen opgebouwd van 2 miljard dollar, schat zakenblad Forbes. Een indrukwekkende prestatie voor een jongen uit de Bronx, die naar eigen zeggen is opgegroeid in een doorsnee Joods gezin op Long Island, en wiens ouders weliswaar hard werkten, maar niet in grote rijkdom leefden.
Al draaien Witkoffs vastgoedprojecten soms ook uit op een mislukking. Zoals het plan om het prestigieuze Park Lane Hotel in Manhattan te transformeren tot luxe appartementen. Daarvoor is geen animo en bovendien wordt zijn Maleisische zakenpartner Jho Low nadien ontmaskerd als een fraudeur en verduisteraar (die tot op de dag van vandaag voortvluchtig is).
Eerste ontmoeting
Trump en Witkoff ontmoeten elkaar voor het eerst in 1986. Witkoff werkt dan nog als vastgoedjurist en Trump is een van zijn klanten. Wanneer Witkoff met zijn team na een lange werkdag nog wat te eten haalt in een broodjeszaak, loopt hij daar Trump tegen het lijf. Hij bestelt naast zijn collega's ook een broodje voor Trump die zijn portemonnee was vergeten, zo vertelt Witkoff nadien. Als ze elkaar enkele jaren later opnieuw tegenkomen in een restaurant, is een nieuwe vriendschap geboren.
De twee worden golfmaatjes en bezoeken samen honkbalwedstrijden van de New York Yankees. Trump noemt Witkoff tijdens een rondetafelgesprek in 2018 een 'bijzondere man' en 'mijn vriend'. Later zou ook ook een van Witkoffs zonen trouwen op Trumps resort Mar-a-Lago in Florida, de staat waar Witkoff ook naartoe verhuist en gaat wonen in Miami Beach.
Nadat Trump in november 2016 tegen de verwachting van velen de Amerikaanse presidentsverkiezingen wint, schakelt hij Witkoff in als zijn vertrouweling en economisch adviseur tijdens de coronapandemie. Een officiële functie krijgt hij pas tijdens Trumps tweede termijn. En wat voor een: Trump benoemt Witkoff tot zijn speciale gezant, oftewel de belangrijkste ambtenaar die hem vertegenwoordigt in het buitenland.
In eerste instantie voor het Midden-Oosten, waar Witkoff zich bezighoudt met de oorlog in de Gazastrook. Ook krijgt hij een voortrekkersrol in de gesprekken met Iran, dat van de VS zijn nucleaire programma moet opgeven uit angst voor kernwapens. Niet veel later wordt zijn takenpakket uitgebreid met de taak van Trumps tophandelaar in de oorlog tussen Rusland en Oekraïne.
'Trump vertrouwt Witkoff volledig'
"Donald Trump vertrouwt niet veel mensen, maar wel de mensen die hij al heel lang kent en die net zo in elkaar zitten als hemzelf", zegt Amerika-correspondent Erik Mouthaan vanuit New York. "Witkoff is een succesvol zakenman, die weet hoe je onderhandelt en hoe je deals moet sluiten. Daar voelt Trump veel vertrouwen bij."
Mouthaan noemt het 'fascinerend' hoeveel taken gezant Witkoff op zijn bordje heeft gekregen, terwijl buitenlandminister Marco Rubio juist meer op de achtergrond lijkt te opereren. "Veel diplomaten die ik spreek, zijn kritisch en zeggen: Witkoff neemt te veel hooi op zijn vork, hij kan niet echt de diepte in gaan, en wat heeft hij nu eigenlijk tot dusver bereikt?"
Al is er volgens Mouthaan ook een voordeel aan Witkoffs opvallend brede takenpakket. "Zijn band met Trump is ontzettend nauw, en dat weten Witkoffs gesprekspartners in het buitenland ook. Als Witkoff zegt dat Trump iets wil, dan is dat ook zo."
Een echte vredesduif blijkt Witkoff nog niet te zijn. Hij begint nog veelbelovend met een staakt-het-vuren in Gaza tussen Israël en Hamas vlak voor de beëdiging van Trump in januari. Al zegt Witkoff achteraf dat zijn voorganger, de door oud-president Joe Biden aangestelde Brett McGurk met wie hij dan nog nauw samenwerkt, 'de leiding had' bij de onderhandelingen.
Maar het bestand blijkt broos. Israël schendt de afspraken al snel en half maart gaat ook de golf van Israëlische luchtaanvallen op Gaza verder. Ook in Iran boekt de tandem Trump-Witkoff voorlopig geen succes. De VS en Iran hebben nog geen akkoord bereikt, terwijl Israël in juni een grootschalige luchtaanval uitvoerde op Iran. Waarop dat land reageerde met raketaanvallen op Israëlische doelen.
Immense taak
Wat betreft de oorlog in Oekraïne staat Witkoff nu voor een immense taak. Trump heeft Poetin tot aanstaande vrijdag gegeven de tijd gegeven om een staakt-het-vuren te bereiken met de Oekraïense president Volodymyr Zelensky. Lukt dat niet, volgen nieuwe economische sancties tegen Rusland en de landen die olie en gas van Poetins regime kopen, dreigt Trump.
De Amerikaanse president haalde vorige week opnieuw uit naar president Poetin:
In de nasleep van dat dreigement volgden nucleaire dreigementen over en weer tussen de VS en Rusland en noemde oud-president Medvedev elk ultimatum van Amerika 'een stap richting oorlog'. Waarop Trump twee Amerikaanse nucleaire onderzeeërs verplaatste naar 'strategische locaties'.
Ondertussen is de strijd aan het front in Oekraïne nog altijd bezig. Uit een analyse van de Britse omroep BBC blijkt ook dat het aantal drones en raketten dat door Rusland op Oekraïne is afgevuurd, ruimschoots is verdubbeld sinds Trump in januari terugkeerde in het Witte Huis.
