Zwitserse gletsjers smelten sneller en sneller: kwart ijs in 10 jaar tijd verdwenen

De jaarlijkse afname van het gletsjervolume schommelt al jaren tussen de 1 en 5 procent. Let wel: dat is telkens ten opzichte van het resterende volume. Een daling van 3 procent per jaar betekent een halvering in 25 jaar – en dat is precies wat er sinds 2000 gebeurde: bijna de helft van het Zwitserse gletsjerijs is verdwenen.

Met een afname van 3 procent staat 2025 op de vierde plaats qua krimp, meldt het nieuwste rapport van het Glacier Monitoring Switzerland (GLAMOS). Alleen 2022 (–5,9 procent), 2023 (–4,4 procent) en 2003 (–3,5 procent) waren nog erger.

Juni uitzonderlijk warm

Afgelopen winter viel in Zwitserland veel minder sneeuw dan normaal. Daarbij was het in juni 2025 uitzonderlijk warm. Op grote hoogte (Jungfraujoch, 3580 m) was het zelfs de warmste juni ooit gemeten. 

Dat het dit jaar niet nóg dramatischer uitpakte, kwam door een relatief koele juli, enkele zomerse sneeuwvalmomenten en het uitblijven van Saharastof. Toch bleef er netto een verlies van 3 procent. Bekijk hieronder de afnames van de afgelopen jaren:

De gletsjers worden niet alleen kleiner, op veel plekken verdwijnen gletsjers geheel. In de afgelopen 50 jaar zijn al meer dan 1000 kleinere gletsjers in Zwitserland verdwenen als gevolg van door de mens veroorzaakte klimaatverandering. 

Pizolgletsjer

Een daarvan is de Pizolgletsjer. "Altijd een trieste, maar toch indrukwekkende aanblik", schreef de glacioloog Matthias Huss in augustus op X. De gletsjeronderzoeker deelde een foto uit 2006 en een van dit jaar, zie hieronder.

Matthias Huss is de hoofdonderzoeker bij GLAMOS. Ieder jaar komt rond deze tijd een rapport uit waarin het jaarlijkse ijsverlies van twintig gletsjers wordt beschreven. Dit gebeurt door lange stokken op meerdere punten in het ijs te boren.

Als het smelten zo doorgaat, hoe lang kunnen we dan nog van de gletsjers genieten?

"Dat hangt af van de beslissingen die wereldwijd op politiek niveau worden genomen", zegt onderzoeker Huss tegen RTL Nieuws. "En dus uiteindelijk ook van ons allemaal." Als het Klimaatakkoord van Parijs wordt uitgevoerd 'kunnen we in de toekomst nog genieten van de gletsjers'. Die zouden er dan wel heel anders uitzien dan nu: op ongeveer eenderde van het huidige ijsvolume.

Als de uitstoot blijft stijgen zoals nu, zijn alle gletsjers in de Alpen tegen 2100 volledig verdwenen.

Glacier loss day

Daarbij smelten sommige gletsjers sneller dan anderen. Gemiddeld viel de zogenoemde 'Glacier loss day' dit jaar op 7 juli. Dat betekent dat alle sneeuw die in de winter op de gletsjers is gevallen op die datum is gesmolten. 

Alles wat daarna smelt, gaat rechtstreeks ten koste van het totale gletsjervolume, totdat de gletsjers in de herfst weer worden aangevuld met nieuwe sneeuw.

Zo hard is het gegaan

Hieronder kun je zien hoe snel het ijs van de gletsjers verdwijnt. Door het schuifje te slepen kun je de oude en de nieuwe foto met elkaar vergelijken.

Rhonegletsjer

Te beginnen bij de Rhonegletsjer, inderdaad de bron van de bekende rivier. Het gletsjeruiteinde, ook wel de tong genoemd, reikte in 1900 nog tot het dorp Gletsch. Inmiddels is die zo ver teruggetrokken dat er in 2008 op deze plek nauwelijks nog ijs te zien was. 

Deskundigen van de Eidgenössische Technische Hochschule Zürich gaan ervan uit dat de gletsjer rond het jaar 2100 verdwenen zal zijn. Op deze foto is te zien hoe hard het de afgelopen jaren is gegaan.

De foto's van deze eeuw zijn gemaakt door Jürg Alean uit Zwitserland. Samen met hoogleraar glaciologie Michael Hambrey beheren zij de Glaciers Online, waar een schat aan informatie is te vinden over gletsjers wereldwijd. 

Fieschergletsjer

Zoals de Fieschergletsjer, de op één na langste gletsjer in de Alpen. De gletsjer leek in 1928 nog op een enorme zee van ijs:

Plaine Morte

Vooral gletsjers onder de 3000 meter hoogte verloren in 2025 veel ijs. In het rapport wordt de gletsjer Plaine Morte veel genoemd. De ijsdikte op de Plaine Morte-gletsjer in het kanton Bern (hoogste punt 2800 meter) kromp dit jaar met meer dan twee meter.

De af- of toename van ijs op gletsjers wordt uitgedrukt in meters water equivalent (m w.e.), wat de hoeveelheid water per vierkante meter gletsjeroppervlak aangeeft. Op de Plaine Morte-gletsjer komt dit jaar –2,5 m w.e. uit: dat betekent dat er per vierkante meter ongeveer 2500 liter water is verdwenen. In één jaar tijd.

Morteratschgletscher

De Morteratschgletsjer, hieronder op satellietbeeld, was onlangs te zien in een reportage van RTL Nieuws. Verslaggever Bart Reijnen en klimaatredacteur Heleen Ekker liepen er het pad af waar honderd jaar geleden de gletsjer nog ruim honderd meter hoog prijkte.

Vergelijk ook de luchtbeelden van de Morteratschgletsjer van 40 jaar geleden met die van nu:

Eigergletsjer

Dan de Eigergletsjer, die bovenin dit artikel is afgebeeld. In 1973 besloeg de gletsjer in de buurt van Interlaken een oppervlakte van 2,13 vierkante kilometer, nu is daar nog 1,54 kilometer van over.

Natuurlijk verschijnsel?

Sommigen zien het huidige terugtrekken van de gletsers als een natuurlijk verschijnsel en niet noodzakelijk iets dat met de mens te maken heeft.

Het klopt dat gletsjers de afgelopen tienduizenden jaren voortdurend zijn veranderd, zegt onderzoeker Matthias Huss tegen RTL Nieuws. Hij wijst op verschijnselen zoals schommelingen in de hoeveelheid zonlicht die de aarde bereikt en vulkaanuitbarstingen. "Het grote verschil met de huidige opwarming en daarmee de ongekend snelle teruggang van de gletsjers, is dat natuurlijke oorzaken uitgesloten kunnen worden." 

De atmosferische opwarming die de afgelopen decennia is waargenomen, kan voor '100 procent worden toegeschreven aan menselijke invloed', zegt Huss. "Namelijk de versterking van het broeikaseffect door de verbranding van fossiele brandstoffen. Het verdwijnen van gletsjers is slechts één uiting daarvan, maar wel een zeer duidelijk zichtbare en begrijpelijke."

Gevolgen: minder drinkwater en instabiliteit

Met de gletsjers verdwijnt een uniek, wereldberoemd landschap. Wat zijn de gevolgen als de gletsjers verdwijnen?

Vooral het tekort aan smeltwater in rivieren kan voor problemen zorgen. Zo kan daardoor minder (duurzame) elektriciteit worden opgewerkt. Ook zal er, vooral in de zomer, minder drinkwater en water voor de landbouw beschikbaar zijn. Snelle afname leidt ook tot verstoring van planten- en diersoorten. 

Het voortdurende verdwijnen van gletsjers draagt ook bij aan de destabilisatie van bergen, zegt onderzoeker Matthias Huss. Dat kan leiden tot gebeurtenissen zoals in het Lötschental, waar een lawine van rots en ijs het dorp Blatten bedolf.