Israël toch niet akkoord met opengaan grensovergang Rafah

Twee jaar lang mocht er vrijwel niemand in en uit: de Gazastrook zat potdicht. Vandaag had daar een einde aan moeten komen, de grens met Egypte zou weer open gaan voor personen. Maar Israël besloot vandaag om de grensovergang toch niet te heropenen. Het land beschuldigt Hamas ervan zich niet te houden aan zijn belofte om de lichamen van alle dode gijzelaars terug te geven.

Onderdeel van het plan was ook dat Israël voor het eerst Palestijnen die tijdens de oorlog de Gazastrook hebben verlaten - bijvoorbeeld voor een medische behandeling - toestemming geven om terug te keren via de grens bij Rafah. Voor dit alles is wel toestemming nodig van Israël. 

Al 18 jaar dicht

Het opengaan van de grenspost bij Rafah is onderdeel van de wapenstilstand tussen Israël en Hamas en onderdeel van het twintigpuntenplan van president Donald Trump. "In dat plan staat het bij punt 8. Kennelijk konden ze het hier snel over eens worden, waardoor het nu al wordt uitgevoerd", zegt Peter Malcontent, expert op het gebied van het Israëlisch-Palestijnse conflict.

Het is best bijzonder dat 'Rafah' weer opengaat. Toen Hamas in 2007 het gezag in de Gazastrook overnam, werd de grens op last van Israël gesloten en sloot Egypte ook zijn deel van de grens. Vanaf dat moment kon Gaza alleen nog maar bereikt worden via Israël. Tijdens de oorlog is de grens sporadisch opengegaan voor hulpgoederen, maar dat waren uitzonderingen.

"Rafah is een grensovergang waar de Israëliërs traditioneel moeite mee hebben", vertelt Malcontent. "Ze hebben altijd gevonden dat de Egyptenaren hun kant van de grens niet goed bewaakten. Israël vermoedde ook voor de oorlog al dat via die grens wapens binnenkwamen, of spullen waarmee wapens gemaakt konden worden." 

Europese grenswachters

In 2005 kwam er een Europese politiemacht die toezicht hield op de grensovergang: de European Union Border Assistance Mission (EUBAM) Rafah. Die had als neutrale partij de taak om de grens te monitoren en ervoor te zorgen dat internationale afspraken en standaarden werden nageleefd. De EUBAM leidde ook Palestijnse grenswachten op. Ook dertien Nederlandse agenten deden mee aan de missie.

Toen Hamas in 2007 het gezag in de Gazastrook overnam, werd het EUBAM-programma afgebouwd. De laatste Europese grenswachten verlieten in mei 2008 hun post. Het programma staat sindsdien officieel 'op pauze'.

Wanneer de grens opengaat, zal die weer worden bewaakt door EUBAM. Dat gebeurde ook in begin dit jaar, toen de grens korte tijd open was. Italië, Frankrijk en Spanje leveren agenten voor de missie. 

EU-buitenlandcommissaris Kaja Kallas kondigde het nieuws aan via X:

De terugkeer van EUBAM kan 'iets goeds' betekenen, meent Malcontent: "Een onafhankelijke missie is eigenlijk de beste, en misschien wel enige, manier waarop deze grensovergang open kan. Israël was anders waarschijnlijk niet akkoord gegaan. Op neutraal toezicht kan niemand tegen zijn."

Andere grensovergangen

Naast Rafah kent de Gazastrook nog twee officiële grensovergangen: Beit Hanoun (of: Erez) in het noorden en Kerem Shalom in het zuiden, niet ver van Rafah. "Tijdens de oorlog zijn er twee overgangen bijgekomen, in het midden van Gaza en een in het noorden", zegt Malcontent. "Die zijn gebruikt voor hulpgoederen."

Direct achter de grensovergang ligt de Philadelphi-corridor, een smalle strook land van ongeveer 100 meter breed langs de grens met Egypte. Het is nog onduidelijk wat daarmee gebeurt. "Israël gebruikt die als bufferzone. Zowel Egypte als de Palestijnen willen dat Israël zich daar weer terugtrekt, maar Israël wil de corridor houden. Daarover wordt nog onderhandeld", zegt Malcontent. Het twintigpuntenplan van Trump biedt daarbij geen houvast: de Philadelphi-corridor wordt daarin niet genoemd.