Hoe de doodgeschoten activist Kirk een martelaar werd voor de MAGA-beweging
Een maand na de dood van Charlie Kirk klinkt zijn naam luider dan ooit. Trump gaf hem de hoogste onderscheiding, en zijn regering gaat achter mensen aan die kritiek op Kirk hebben. "Hij is groter dan hij bij leven is geweest."
De rechtse activist Kirk werd een maand geleden doodgeschoten tijdens een bijeenkomst met studenten op de Universiteit van Utah. Het maakt hem in de ogen van Trump 'een martelaar voor waarheid en vrijheid'.
Wie was Charlie Kirk?
Charlie Kirk was een conservatieve activist en oprichter van Turning Point USA. Dat is een organisatie die vooral jongeren probeerde te werven voor de conservatieve idealen van president Trump. Daarvoor ging Kirk langs bij universiteiten en runde populaire social media-accounts.
Hij noemde het invoeren van burgerrechten voor zwarte Amerikanen 'een fout', was fel tegenstander van LHBTI-rechten en ander 'woke' gedachtegoed. Alhoewel de rechtszaak nog loopt, wijst alles erop dat de schutter hem om politieke redenen doodschoot.
De dood van Kirk is door de Republikeinen volop aangegrepen. Voor eerbetonen, zoals de Medal of Freedom, de hoogste Amerikaanse onderscheiding. En de staat Oklahoma overweegt op alle staatsuniversiteiten standbeelden van de gedode activist neer te zetten.
Maar de naam en beeltenis van Kirk verschijnt ook op Republikeinse verkiezingsposters. "Kirk wordt door de Trump-beweging gezien als martelaar. En hij wordt gebruikt om achter mensen aan te gaan die kritiek op hem hadden, of kritiek hebben op Trump", zegt Amerika-correspondent Erik Mouthaan.
Dat komt voort uit oprechte verontwaardiging, benadrukt Mouthaan. "Hij werd doodgeschoten terwijl hij sprak met studenten. De gemiddelde Amerikaan vindt dat natuurlijk verschrikkelijk."
'In Charlies naam' achter links aan
Maar rechtse Amerikanen gaan daarin wel verder: ze zien in Kirks dood een bedreiging van links. Een die het in hun ogen rechtvaardigt om achter linkse groepen aan te gaan. Ondanks dat er geen bewijs dat de moordenaar van Kirk samenwerkte met anderen.
"Met God als mijn getuige (…) gaan we alles eraan doen om deze linkse terreurnetwerken te identificeren en vernietigen", zei Trump-adviseur Stephen Miller in een podcast. "Het gaat gebeuren, en we doen het in Charlies naam."
In politieke communicatie zie je vaker een 'narratief van helden en vijanden', zegt communicatiewetenschapper Ellen Droog. "Kirk is in de ogen van Republikeinen de held. Het was een jonge man, met een gezin, die vocht voor zijn idealen. En die staat voor een bredere groep: conservatief Amerika. De schutter was een individu, maar staat volgens dat narratief ook voor een groep, de Democraten en links Amerika."
Elke beweging zijn eigen martelaars
"Martelaars worden gemaakt door hun aanhangers, en dat is wat je nu ziet gebeuren", zegt Mouthaan. "Kirk is nu groter dan hij bij leven is geweest."
Overigens hebben ook linkse politieke groepen martelaars. Denk aan de Democraat John F. Kennedy, of hoe belangrijk de door een agent gedode George Floyd werd voor de Black Lives Matter-beweging. Een martelaar is per definitie overleden, en dat maakt ze extra sterk als symbool.
"Er zit iets vroegtijdigs in: wat had diegene nog allemaal kunnen bereiken? Had Kirk president kunnen worden?", zegt Droog. "En je kan als Democraat moeilijker kritiek hebben op Kirk. Je moet elke zin beginnen met: 'het is natuurlijk verschrikkelijk dat hij is gedood, maar…'"
Vrijheid van meningsuiting onder druk
Wat wel nieuw is: kritiek hebben op Kirk heeft gevolgen. De New York Times identificeerde 145 ontslagzaken waarin kritiek op Kirk de reden bleek. Gisteren werd bekend dat van zes buitenlanders het Amerikaanse visum werd ingetrokken, om dezelfde reden.
"Als het gaat om uitspraken als: 'ik ben blij dat hij dood is', dan is er onder veel Amerikanen wel begrip voor de gevolgen. Maar in sommige gevallen schreven mensen alleen maar op sociale media dat we niet moeten vergeten dat Kirk ook racistische uitspraken heeft gedaan", zegt Mouthaan. "Linkse Amerikanen vinden dat Kirk wordt gebruikt om hen monddood te maken."
Kirk zelf was groot voorstander van vrijheid van meningsuiting, en hij zei dingen die door veel Amerikanen als extreem of zelfs racistisch worden gezien. Maar zijn nagedachtenis wordt nu ingezet om critici de mond te snoeren, denkt Mouthaan. "De vrijheid van meningsuiting staat in de VS onder druk. Veel mensen durven niet meer openlijk op sociale media kritiek te hebben, uit angst dat ze gecanceld of ontslagen worden."
