Architecten sceptisch over Trumps verbouwing Witte Huis: 'Hiermee toont hij zijn macht'
De verbouwing van het Witte Huis is nog maar net begonnen of de kritiek zwelt al aan. In opdracht van president Donald Trump is de East Wing gesloopt om plaats te maken voor een balzaal in neoklassieke stijl. Niet alleen Amerikaanse, maar ook Nederlandse architecten uiten hun zorgen over de schaal, stijl en snelheid van de verbouwing.
Zorgwekkend, noemt architect Reinier de Graaf, partner bij architectenbureau OMA, de aanpak van Trump. Hij kijkt met verbazing naar de plannen: "Het is net als met alles wat Trump doet een soort grote grap. Alleen die grap is serieus." De architect heeft weinig op met de gekozen stijl: "Niet mijn soort architectuur, niet iets wat ik ooit zou kunnen of willen ontwerpen."
Op conceptbeelden die het communicatieteam van Trump naar buiten brengt, is een grote hal te zien in de kleurstelling wit-goud, met hoge klassieke rondboogvensters, een cassetteplafond, Griekse zuilen en schaakruitenvloer. "Het is een soort Versailles" zegt De Graaf, verwijzend naar het keizerlijk paleis van de oude Franse koningen.
Hij is vooral bezorgd over de manier waarop Trump zijn stempel op het Witte Huis probeert te drukken. "Wat ik zorgwekkend vind, is dat hij in augustus een bevel heeft uitgevaardigd waarin hij de neoklassieke stijl verklaart tot de enige toelaatbare stijl voor alle federale gebouwen en verbouwingen." Volgens De Graaf betekent dit dat andere architectuurstijlen nauwelijks nog een kans krijgen.
‘Trump vindt het gênant’
Volgens Amerika-deskundige Koen Petersen heeft de verbouwing een hele praktische reden: "De huidige balzaal is niet groot genoeg om alle gasten die tegenwoordig aanwezig zijn te kunnen plaatsen." Bij grote bijeenkomsten worden gasten in andere ruimtes geplaatst of 'wordt er nog een tent in de tuin neergezet waar zo'n staatsdiner dan plaatsvindt.'
"Trump vindt dat gênant", vertelt Petersen. Hij wil dat zulke officiële bezoeken kunnen plaatsvinden 'met kroonluchters en de allure van het Witte Huis.' Om dat waar te kunnen maken wil Trump een nieuwe balzaal met plek voor maar liefst 600 gasten.
Traditie van presidentiële verbouwingen
Trump is niet de eerste president die het Witte Huis naar eigen smaak aanpast. "In de loop van de geschiedenis hebben presidenten vaker zelf accenten gezet in het Witte Huis", legt Petersen uit. Zo liet president Richard Nixon in 1970 het zwembad ombouwen tot een perskamer. En president Barack Obama heeft in 2009 het tennisveld laten veranderen in een basketbalveld.
Het Witte Huis is volgens Petersen altijd 'een pand in beweging' geweest: "Dus het is wel van alle tijden dat presidenten kijken naar wat is er nodig om het Witte Huis ook een beetje modern en functioneel te houden."
Maar De Graaf stelt zich kritischer op: "Je kunt je afvragen wanneer een verbouwing ophoudt een verbouwing te zijn. Er is een punt dat verbouwing verwordt tot herbouw. En hij schurkt daar tegenaan."
Het is duidelijk dat Trump een grote verbouwing voor ogen heeft. De balzaal moet een oppervlakte van 8300 vierkante meter krijgen. Ter vergelijking: het hele Witte Huis is 5100 vierkante meter groot.
De Graaf wijst erop dat Trump zijn persoonlijke stijl en merk letterlijk het Witte Huis binnenbrengt: "Hij importeert de iconografie van zijn eigen privébedrijf in het meest publieke gebouw van de natie." Zo heeft Trump al gouden versieringen in de stijl van Trump Tower in het Witte Huis aangebracht.
'Haastige spoed is zelden goed'
Ook de snelheid waarmee de verbouwing wordt doorgevoerd, baart De Graaf zorgen: "De haast die erachter wordt gezet, het willen omzeilen van procedures, dat geeft geen goed gevoel." Hij benadrukt het belang van zorgvuldigheid bij het aanpassen van monumentale panden: "Haastige spoed is zelden goed, zeker met de verbouwing van historische gebouwen."
In Amerika waarschuwen erfgoedspecialisten dat de sloop zonder formele goedkeuring van de betreffende commissie gebeurt. Dat zou een precedent scheppen voor toekomstige ingrepen in nationale monumenten.
Publiek gebouw, privaat betaald
Opvallend is hoe de balzaal wordt betaald. Een deel komt uit Trumps eigen vermogen. Maar de rest van de 250 miljoen dollar voor het project komt vooral van grote Amerikaanse bedrijven als Alphabet (het moederbedrijf van Google), vliegtuigfabrikant Lockheed Martin en investeringsmaatschappij Blackstone.
Dat publieke voorzieningen worden gefinancierd met privégeld gebeurt wel vaker in Amerika. "In Amerika is er wat dat betreft wel een andere cultuur dan in Nederland", zegt Petersen. Maar hij benadrukt: "Alleen ja, dit is natuurlijk wel het politieke zenuwcentrum van de VS. En dat maakt dat wat gevoeliger."
"Wat je in algemene zin wel ziet, is dat bedrijven in Amerika veel gevoeliger zijn geworden voor wat Trump wel en niet waardeert" zegt Petersen. "Dus er zit wel een risico in dat je vermenging krijgt van politiek en bedrijfsbelangen."
Politieke ophef
De verbouwing zorgt voor politieke ophef, maar volgens Petersen is dat niet verrassend: "Alles wat Trump doet wordt door zijn tegenstanders op voorhand al slecht beschouwd. Dat is een soort reflex die hij heeft opgeroepen."
Toch wijst Petersen erop dat het Witte Huis altijd sober is gebleven vergeleken met het Kremlin in Rusland of het Verboden Paleis in China. "Het Witte Huis oogt daarentegen bescheiden", zegt Petersen.
De Graaf ziet echter een meer zorgwekkende trend: "Ik zie het als een symptoom van een bredere trend: architectuur is het zoveelste middel van zijn machtsvertoon."
