Werken op afstand: Zuid-Afrikaanse professionals in dienst van Nederlandse bedrijven
Het is een groeiend fenomeen: honderdduizenden Zuid-Afrikanen die vanuit hun land voor Westerse, waaronder ook Nederlandse, bedrijven werken. Daarmee hoopt het land de torenhoge werkloosheidscijfers te dempen, en hopen Zuid-Afrikanen hun leven op te bouwen.
In een wijk van de Zuid-Afrikaanse stad Bloemfontein begint de 46-jarige Cornelius Lombard zijn werkdag. Niet in een kantoor, maar vanuit huis. Hij werkt in de IT voor een Nederlandse werkgever - op afstand, in het Engels. "Er is geen reistijd en je kunt je schema aanpassen. Ik begin om zes uur ’s ochtends en werk tot negen uur ’s avonds, maar ik kan er toch zijn voor familie en sportactiviteiten."
Lombard is één van de honderdduizenden Zuid-Afrikanen die dankzij outsourcing werk hebben gevonden bij Europese bedrijven. Voor hem is het een uitkomst: "Eerlijk gezegd kan ik zeggen dat dit de beste tijd van mijn leven is, qua carrière."
Razend populair
Zuid-Afrika ontwikkelt zich in rap tempo tot een van de meest populaire landen om banen uit te besteden. Zo'n 270.000 Zuid-Afrikanen werken in de uitbestedingssector, veelal in de IT, klantenservice, marketing en accountancy.
De aantrekkingskracht zit in een combinatie van factoren: Zuid-Afrikaanse professionals zijn vaak goed opgeleid, spreken goed Engels en het tijdsverschil met Nederland is maar een uur. Ook het Afrikaans, wat door veel Zuid-Afrikanen wordt gesproken en sterk op het Nederlands lijkt, is een pluspunt. Maar het is vooral financieel gunstig.
Matthijs Visscher is mede-eigenaar van Summit Global Hire. Dit bedrijf regelt Zuid-Afrikaanse werknemers voor Nederlandse bedrijven. Hij heeft het over een 'win-winsituatie'. Volgens hem is het werk uitbesteden aan medewerkers in Zuid-Afrika vaak 20 tot 40 procent goedkoper dan het inhuren van Nederlandse werknemers. "En voor de Zuid-Afrikaanse werknemer geldt dat hij daardoor een hoger salaris heeft dan hij zou krijgen bij een Zuid-Afrikaanse werkgever", zegt hij.
Jongeren blij
Voor Zuid-Afrikaanse jongeren is het een kans om te ontsnappen aan de werkloosheid, die onder jongeren boven de 60 procent ligt. "Veel jongeren maken zich grote zorgen over werk", zegt de 26-jarige Jan Pienaar. Hij werkt in Kaapstad als recruiter, op 9000 kilometer afstand van zijn Britse opdrachtgever. En hij is er blij mee: "Werken op afstand geeft ons zoveel meer mogelijkheden."
"De concurrentie op de arbeidsmarkt is enorm, zelfs voor iemand die goed is opgeleid", vertelt Lombard. "Emigratie speelde een tijdje in mijn achterhoofd, maar dit werk op afstand houdt me nog steeds in Zuid-Afrika - net als mijn familie en mijn cultuur."
En dus groeit de sector als kool. "Er zijn zoveel banen die je op afstand kunt doen", zegt Karen Naidoo, personeelsmanager van outsourcingbedrijf Sourcefit. "Sinds de coronacrisis zijn veel werkgevers het normaal gaan vinden."
"Zuid-Afrikanen werken ook graag thuis. Het is goed voor hun werk-privébalans. Je brengt je kinderen naar school, hoeft daarna niet een uur in de file naar je werk. Je houdt meer tijd over om van het leven te genieten", glimlacht Naidoo.
Nederlandse bedrijven zien kansen
Ook Nederlandse bedrijven ontdekken Zuid-Afrika als outsourcing-bestemming. Via gespecialiseerde bureaus kunnen ze eenvoudig personeel inhuren dat op afstand werkt. Toch roept de trend ook vragen op. Want als Nederlandse bedrijven hun werk uitbesteden, wat betekent dat dan voor werknemers hier?
Volgens Ton Wilthagen, hoogleraar arbeidsmarkt aan de Tilburg Universiteit, hoeven we ons geen zorgen te maken: "Onze zorg is veel meer nu dat we eigenlijk te veel werk hebben voor te weinig mensen." Uitbesteden is een van de manieren voor Nederlandse bedrijven om het personeelstekort te dempen: "Dit soort Nederlandse banen komt hierdoor dus niet in het geding."
Volgens Visscher integreren Zuid-Afrikanen makkelijk in de Nederlandse werkcultuur: "Het arbeidsethos in Zuid-Afrika speelt ook een rol. Het lijkt heel erg op de manier waarop wij in Nederland tegen werk aankijken."
Maar er bestaan ook cultuurverschillen. "Wij zijn in Nederland veel directer dan mensen in de meeste andere landen", zegt Visscher. "Soms moeten Zuid-Afrikaanse collega's wennen aan onze directheid."
Maar Zuid-Afrika kent veel verschillende culturen. De Zuid-Afrikaan Jan Pienaar heeft ervaring met Nederlanders en zegt lachend: "Ja, jullie zijn direct, niet te veel kletsen en meteen ter zake komen. Maar dat zit ook wel in onze Afrikaner cultuur."
De toekomst van werk
Niet iedereen kan profiteren van de 'boom'. "Het zijn vooral hoogopgeleide mensen die gebruikmaken van outsourcing", zegt RTL Afrika-correspondent Sophie van Leeuwen. "De meeste Zuid-Afrikanen hebben geen geld om te studeren. Zij profiteren nauwelijks van deze trend."
Toch ziet Van Leeuwen meer potentie op het continent Afrika. "Er staan callcenters in landen als Madagascar, een eiland in Oost-Afrika dat de Franstalige markt bedient." Het land had onlangs wel te maken met onrust door grootschalige stroomuitval. "Stroomuitval wordt opgelost met generatoren of zonnepanelen met batterijen."
Ook digital nomads kiezen vaak voor Kaapstad, zie je in deze video:
Afrika is een jong continent, zegt Van Leeuwen: "Steeds meer opgeleide jongeren snakken naar werk. Zij staan te trappelen om dit soort banen tegen een lager inkomen dan Europeanen over te nemen." Ook Kenia en Egypte worden gezien als kansrijke landen voor outsourcing.
De Zuid-Afrikaanse overheid juicht het ontstaan van nieuwe banen toe. De deur staat wijd open voor bedrijven die werk komen brengen in een land met zo'n hoge jeugdwerkloosheid. Met name callcenters bieden ook werk voor minder gespecialiseerd personeel. Het einde van deze groei lijkt nog lang niet in zicht.
