Doodstraf voor veroordeelde Palestijnse terroristen dichterbij: 'Zwaar dieptepunt'

Het wetsvoorstel is ingebracht door de ultranationalistische partij van minister Itamar Ben Gvir. Hij leek het voorstel vorige week al aan te kondigen, tijdens een bezoek aan een Israëlische gevangenis. Terwijl Palestijnse gevangenen geboeid met de handen op hun rug liggen, zegt hij tegen de camera: "Er is nog iets anders wat we moeten doen, de doodstraf voor terroristen."

Het wetsvoorstel bepaalt dat rechters de doodstraf kunnen opleggen aan 'personen die een nationalistisch gemotiveerde moord op een burger van Israël hebben gepleegd'. Zo zouden de aanslagplegers die twee maanden geleden bij een bushalte in Jeruzalem zes mensen doodschoten in aanmerking kunnen komen voor de doodstraf. 

Afschrikking

Hoeveel ruimte rechters krijgen om bij tot levenslang veroordeelde terroristen de doodstraf toe te passen, is niet duidelijk. Exacte details daarover ontbreken. Maar wat Ben Gvir betreft moeten rechters in zulke gevallen altijd de doodstraf toepassen. "Elke terrorist die eropuit gaat om te moorden, moet weten dat de doodstraf zal worden opgelegd."

Het wetsvoorstel werd twee jaar geleden al aangenomen, maar uiteindelijk toch ingetrokken. Binnen de regering en de veiligheidsdiensten was er veel weerstand. Maar de 'doodstrafwet' kwam weer op tafel na de vrijlating van alle levende gijzelaars vorige maand. De angst was dat de wet de gijzelaars in gevaar kon brengen.

Volgens voorstanders zou de doodstraf terroristen afschrikken om Israëlische burgers te vermoorden. De Likudpartij van premier Benjamin Netanyahu heeft aangekondigd het wetsvoorstel te steunen. "De extreemrechtse regeringspartijen hebben Netanyahu in de tang", zegt Midden-Oostencorrespondent Pepijn Nagtzaam. "Hij is afhankelijk van die partijen, anders dreigen ze hun steun in te trekken." Ook nu heeft Ben Gvir daarmee gedreigd.

De wet is ingediend door een parlementslid van Ben Gvirs partij. Haar man werd in 2003 vermoord bij een terreuraanval op de door Israël bezette Westelijke Jordaanoever. Zelf raakte ze zwaargewond. 

Een van de daders kreeg zeven keer levenslang. Maar acht jaar na zijn veroordeling liet Israel hem vrij bij een gevangenenruil. Daarna sloot hij zich aan bij Hamas. Tijdens de oorlog in Gaza werd hij gedood. "Een dode terrorist slaat niet nog een keer toe", zei het parlementslid deze week.   

Doodstraf geldt niet voor Israëliërs

Maar de wet leidt nu ook al tot kritiek. De doodstraf is alleen van toepassing op Palestijnen. Voor een Israëliër die een Palestijn vermoordt en waarbij sprake is van terrorisme, zal de doodstraf niet tellen.

"We moeten de doodstraf ten strengste afkeuren, in wat voor gevallen dan ook", zegt hoogleraar internationaal strafrecht Göran Sluiter. "Maar hier komt nog bij dat dit een discriminerende wet is. Dat moeten we nog strenger veroordelen en is volstrekt onacceptabel." Hij noemt het 'een zwaar dieptepunt'. "Al ben ik niet verbaasd, want voor de extreme partijen is niets meer te extreem."

Reactie Amnesty International 

Een woordvoerder laat in een reactie op het wetsvoorstel weten dat Amnesty 'altijd en overal tegen de doodstraf is'. Verder wacht de mensenrechtenorganisatie de stemming in het parlement af, omdat de precieze details in het wetsvoorstel nog onduidelijk zijn. 

De Labourpartij in Israël is ook tegenstander van de wet. Volgens de partij zal de doodstraf 'niet leiden tot de uitroeiing van moorddadig terrorisme, maar eerder tot een intensivering ervan'.  

In Israël is de doodstraf niet afgeschaft, maar wordt die in de praktijk nooit meer opgelegd. "Israël heeft de doodstraf altijd open gehouden voor genocidale daden of daden die het Joodse volk bedreigen", zegt correspondent Nagtzaam.  

Adolf Eichmann  

In de Israëlische geschiedenis zou de wet nog maar in twee zaken zijn uitgesproken, waarvan een keer uiteindelijk niet doorging. De andere keer was in 1962, toen oorlogsmisdadiger Adolf Eichmann werd opgehangen om zijn betrokkenheid bij de Holocaust.

"In de wet bestaat de doodstraf voor Palestijnen weliswaar nog niet", zegt Nagtzaam, "maar in de praktijk lijkt dat wel het geval. Als Palestijnen in Gaza of de Westelijke Jordaanoever zich verdacht gedragen of een denkbeeldige lijn overschrijden, dan schieten kolonisten of het Israëlische leger hen zonder pardon dood."

Sluiter voegt daaraan toe: "Je ziet al langer dat Palestijnen te maken hebben met allerlei vormen van discriminatie. Als deze wet onder deze omstandigheden wordt ingevoerd en toegepast, dan is dat onderdeel van tegen Palestijnen gepleegde misdrijven tegen de menselijkheid."

De krant The Times of Israël schrijft dat mogelijk zondag voor het eerst over het wetsvoorstel wordt gestemd. In Israël is het gebruikelijk dat een wet meerdere keren door het parlement moet worden aangenomen, voordat die in werking treedt. Daarbij is het nog mogelijk dat het voorstel wordt aangepast.