Ophef over 'nietsontziende' serie portretfoto's van mensen rond Trump

Karoline Leavitt, perschef van het Witte Huis, kijkt met haar heldere, blauwe ogen de camera in. Haar gepoederde, gebronsde make-up trekt samen in de fijne lijntjes van haar gezicht. Wie goed kijkt, ziet rode puntjes boven haar lippen – mogelijk sporen van een cosmetische ingreep. 

De Amerikaanse fotograaf Christopher Anderson legt in een nieuwe fotoserie medewerkers en vertrouwelingen vast van de Amerikaanse president Donald Trump. De serie begeleidt een uitgebreid interview met de presidentiële stafchef Susie Wiles, dat dinsdag verscheen in het tijdschrift Vanity Fair. Het eerste jaar van Trumps tweede termijn als president is gereconstrueerd aan de hand van elf gesprekken met Wiles. 

De felbelichte en contrastrijke foto's leiden tot uiteenlopende reacties op sociale media. Het ene kamp noemt de fotografie een bewuste aanval op de regering-Trump. Een X-gebruiker schrijft: "Vanity Fair staat bekend om zijn retouches en mooie mensen. Ze wisten precies wat ze hier deden." Op TikTok vraagt iemand zich af: "Waar eindigt journalistiek en begint framing?"

Het andere kamp vindt de fotografie krachtig. "Dit is hoe sterke journalistiek eruitziet in een visuele wereld", stelt een TikTok-gebruiker. "Deze portretten in Vanity Fair zijn net zo belangrijk als het geschreven artikel." 

'Foto moet een verhaal vertellen'

"Deze reactie is voor Vanity Fair en voor de fotograaf het beste resultaat dat ze hadden kunnen krijgen", zegt de Nederlandse fotograaf en filmmaker Robin de Puy. Ze portretteert al jaren onbekende en bekende mensen, onder wie de Amerikaanse politicus Bernie Sanders. 

"Ik denk dat deze fotograaf nooit meer Trump of zijn aanhang mag fotograferen", lacht De Puy. Dat neemt niet weg, vervolgt ze, dat de beelden veel losmaken. "Een foto moet een verhaal vertellen. Je mag ervan houden of ervan walgen, maar het moet iets doen. Dat is gelukt." 

Hoewel de nietsontziende stijl van fotograferen ongebruikelijk lijkt, past deze binnen het eerdere werk van Anderson. Ruim twintig jaar geleden kreeg hij al bekendheid met rauwe zwart-witportretten van Amerikaanse politici. In 2014 publiceerde hij het fotoboek Stump, met extreme close-ups van onder anderen oud-president Barack Obama.

In een interview met de Amerikaanse krant The Washington Post stelt Anderson dat hij met zijn werk probeert door de zorgvuldig opgebouwde beeldvorming van woordvoerders en adviseurs heen te prikken. Zo wil hij iets laten zien van de werkelijkheid achter wat hij het 'politieke theater' noemt. "Ik heb dit gedaan bij alle politieke stromingen, niet alleen bij de Republikeinen", verklaart de fotograaf. "Het is deel van mijn visie op portretkunst: dichtbij, intiem, onthullend." 

Volgens het team van Trump past de foto binnen een bewuste strategie van de linkse media. In een verklaring aan de Britse krant Daily Mail stelt een woordvoerder van het Witte Huis dat Vanity Fair de medewerkers bewust op een 'bizarre' manier heeft gefotografeerd en de beelden doelgericht heeft bewerkt om hen te kleineren.

De Nederlandse fotograaf De Puy benadrukt dat het van belang is dat een fotograaf onafhankelijk artistieke keuzes kan maken. De geportretteerde kan niet zelf in elkaar knutselen hoe hij of zij afgebeeld wil worden.

Onder vergrootglas

Tegelijkertijd begrijpt ze dat fotografen en hun werk steeds meer onder een vergrootglas komen te liggen. "Dat vind ik op zichzelf niet zo erg, want mensen zien een foto wel als de waarheid", stelt de fotograaf. Dat betekent volgens haar niet dat fotografen alleen maar mooie of makkelijke beelden naar buiten mogen brengen, maar wel dat ze verantwoordelijkheid dragen voor het verhaal dat ze vertellen. 

Anderson onderstreept juist dat hij – oneffenheden en botoxprikken of niet – zijn foto's nooit bewerkt. In een reactie op Instagram schrijft hij dat het niet zijn bedoeling is 'om iemand goed of slecht af te beelden, maar om de betrokkenen eerlijk en zorgvuldig vast te leggen'.

Harde beeldtaal

Toch maakt Anderson zich er volgens De Puy te makkelijk vanaf door te stellen dat dit simpelweg beelden zijn van hoe deze mensen eruitzien. "Hij heeft het steeds over de realiteit, maar dat vind ik een lastige woordkeuze in portretfotografie", stelt de fotografe. 

"Anderson heeft gekozen voor een harde beeldtaal. Terwijl ik ook werk van hem ken dat helemaal niet zo onvriendelijk is." De Puy gelooft niet dat je als fotograaf met een eigen stijl compleet neutraal kan zijn. "Je eigen gedachten bij de persoon die je portretteert sijpelen er toch vaak doorheen, of je het wilt of niet. Dit lijkt me een goed voorbeeld daarvan."

Niet alleen de fotoserie, maar ook het begeleidende interview met stafchef Wiles leidde tot ophef. Wiles wordt gezien als een van de trouwste aanhangers van Trump, en de architect van zijn tweede verkiezingsoverwinning, maar in het artikel doet ze opvallend harde uitspraken.

De stafchef vergelijkt de persoonlijkheid van Trump met die van een alcoholist. Ze noemt vicepresident J.D. Vance een 'complotdenker' en voormalig regeringsadviseur Elon Musk een 'ketaminegebruiker'. 

'Beste president ooit'

Ook uit ze kritiek op de beleidskeuzes die onder de regering-Trump zijn gemaakt. Zo zegt Wiles dat ze 'aanvankelijk ontzet' was over de ontmanteling van de Amerikaanse hulporganisatie USAID. "Ik denk dat iedereen die aandacht heeft voor de overheid en voor USAID net als ik geloofde dat die heel goed werk leverde", stelt Wiles.

Kort na publicatie reageerde Wiles op X dat haar uitspraken uit hun context zijn gehaald. "Het artikel is oneerlijk opgezette laster over mijzelf en de beste president, het beste Witte Huis-personeel en de beste regering in de geschiedenis", schrijft ze. De inhoud van de citaten heeft ze tot nu toe niet ontkend.