Europese Commissie wil Nederlandse brievenbusfirma's aanpakken

Nederland is met ruim 12.000 doorstroomvennootschappen een heus brievenbusparadijs. Van Pfizer, tot Bono en allerhande maffiabazen, wie een beetje geld heeft en daarover zo min mogelijk belasting wil betalen heeft er wel eentje, zegt voorzitter van de Belastingcommissie van het Europees Parlement Paul Tang.

In die hoedanigheid neemt hij het nieuwe wetsvoorstel van de commissie de komende tijd onder de loep en wil hij dwarsliggende lidstaten overtuigen van de noodzaak van een wet. Alle lidstaten en het parlement moeten nog akkoord gaan, maar nu het voorstel er is, gaat de discussie meer over de details dan over de vraag óf er wel een wet komt.

Grote schoonmaak

"Het is tijd voor een grote schoonmaak. Nederland trekt criminele activiteiten aan én benadeelt de buurlanden financieel, op grote schaal", zegt hij. Terwijl we de brievenbusfirma's kunnen missen als kiespijn, aldus Tang.

Volgens belangenorganisatie Tax Justice Network verliezen EU-landen jaarlijks zo'n 10 miljard euro aan belastinginkomsten door de Nederlandse firma's en het beleid.

Een onderzoekscommissie onder leiding van ambtenaar Bernard ter Haar concludeerde recent dat de firma's maar beperkt bijdragen aan de Nederlandse economie. Jaarlijks stroomt er voor gemiddeld zo'n 170 miljard euro aan rente- royalty- en dividendbetalingen richting belastingparadijzen. Op deze manier wordt bovendien crimineel geld witgewassen.

Brievenbusfirma

Brievenbusfirma's worden door bedrijven opgezet om te profiteren van de (fiscale) regels in een land. Zo hoeft er bijvoorbeeld minder belasting te worden betaald of kunnen (delen van) bedrijven ingewikkelde regels passeren. Meestal is er geen feitelijke economische activiteit in het land van de brievenbusfirma.

Melden bij belastingdiensten

Als alles goed gaat in de onderhandelingen tussen de Commissie, de lidstaten en her Europarlement, moet de wet op 1 januari 2024 van kracht worden. En die behelst onder meer dat firma's zich moeten gaan melden bij Europese belastingdiensten als er vragen zijn over activiteiten. Het opvolgen van inspectieverzoeken wordt verplicht op straffe van boetes van zeker 5 procent van de omzet, staat in het voorstel van de Commissie. 

"Dat loopt al snel in de miljoenen", aldus Tang. Op dit moment wisselen belastingdiensten al internationaal informatie uit via een database, de bedoeling is dat dit wordt uitgebreid.

Niet meer profiteren

De wet moet ervoor zorgen dat brievenbusfirma's niet zomaar meer kunnen profiteren van geldende belastingregels of -verdragen. Zo mag er onder Europees recht nu bijvoorbeeld geen belasting worden geheven op geldstromen tussen EU-landen, maar moet dat voor brievenbusfirma's veranderen.

Nederland is van oudsher een aantrekkelijk vestigingsland voor brievenbusfirma's, dankzij de vele belastingverdragen die zijn gesloten met andere landen. Deze voorkomen bijvoorbeeld dat een bedrijf in meerdere landen belasting moet afdragen over dezelfde economische activiteit.

Maar ook dat moet veranderen. Met de nieuwe wet geldt dat voordeel namelijk niet meer voor brievenbusfirma's, omdat ook het land waar de geldstroom zijn oorsprong heeft belasting mag gaan innen.

Definitie onzeker

Uiteindelijk moeten de voordelen wegvallen. Maar de precieze definitie van een brievenbusfirma ligt nog gevoelig, weet Tang. De wet richt zich op 'risicovolle bedrijven'. Dat zijn bedrijven die veel inkomsten hebben uit indirecte geldstromen zoals royalties of dividend en veelal internationaal opereren met een minimum aan mankracht. Maar hierover kan nog veel discussie ontstaan.

Brievenbusparadijs Nederland heeft in elk geval beloofd om een leidende rol te spelen in het slagvaardiger maken van de EU en internationaal samen te werken tegen belastingontwijking, zo valt te lezen in het regeerakkoord. 

Ook de commissie Ter Haar beveelt goed internationaal beleid aan. Tot nu toe heeft Nederland wel enkele maatregelen genomen, maar de effecten zijn nog niet echt zichtbaar.