EU-hof: kabinet mag info over aanloop ramp MH17 geheimhouden
De Nederlandse overheid mag documenten, die mogelijk informatie bevatten over de situatie in het luchtruim boven het oosten van Oekraïne in aanloop naar het neerhalen van MH17, geheimhouden. Dat is de - voorlopige - uitkomst van een juridische procedure van RTL Nieuws.
Het Europese Hof van Justitie in Luxemburg heeft dat zojuist bekendgemaakt. De informatie valt niet onder transparantieregels die gelden voor de overheid. Met andere woorden: de overheid hoeft ze niet te openbaren.
Langlopende procedure
De uitspraak is onderdeel van een langlopende procedure van RTL Nieuws met als doel inzichtelijk te maken wat er voorafgaand aan de MH17-ramp binnen de overheid bekend was over de (on-)veiligheid van het Oekraïense luchtruim. Bijvoorbeeld of er gewaarschuwd is voor de aanwezigheid van luchtafweergeschut in het oosten van Oekraïne.
Deze procedure begon in 2015 met een beroep op de toenmalige Wet openbaarheid van bestuur (Wob, inmiddels vervangen door de Woo) bij het ministerie van Infrastructuur en Milieu. RTL Nieuws wilde meer weten over meldingen in een Europees systeem, Eccairs genaamd. In dit systeem worden meldingen over incidenten in het luchtruim geplaatst.
De procedure is via een rechtszaak bij de rechtbank Midden-Nederland en hoger beroep bij de Raad van State bij het Europees Hof van Justitie in Luxemburg beland. De Raad van State verwees de zaak naar de hoogste Europese rechter door, om - kort gesteld - te checken of het verzoek van RTL Nieuws überhaupt wel onder de Wob (of Woo) valt. En daarvan heeft het Hof dus beoordeeld dat dit niet zo is.
De reden dat de informatie geheim moet blijven, is dat piloten of luchtvaartmaatschappijen anders mogelijk terughoudend zouden zijn met melden. Dat belang weegt zwaarder dan openbaarheid, bevestigt het Europese Hof. Media kunnen ook op andere manieren aan informatie komen, voegen de rechters toe.
Raad van State aan de beurt
De Raad van State is nu weer aan zet. De uitspraak van het Hof is weliswaar bindend voor de Raad van State, aldus Roger Vleugels, juridisch adviseur in de zaak namens RTL Nieuws. Maar de Raad van State, de hoogste rechter van Nederland, kan ook nog rekening houden met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Deze regels gaan boven EU-recht, waar het Hof in Luxemburg over gaat.
Met andere woorden: de Raad van State kan het arrest van het Hof in Luxemburg overnemen. En in dat geval kan RTL Nieuws zich nog richten tot het Europese Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg. De RvS kan ook zelf kiezen om de zaak nog in Straatsburg te laten behandelen.
Groot algemeen belang
"We hebben kennisgenomen van dit voor ons teleurstellende besluit", reageert Dennis van Luling, adjunct-hoofdredacteur van RTL Nieuws. "We zien het als onze taak om antwoorden te krijgen op belangrijke vragen. Het gaat hier om een zaak van groot algemeen belang."