Experts: schadelijk effect Tata Steel op gezondheid omwonenden wordt onderschat

Vanuit gezondheidsperspectief zou ook de Kooksgasfabriek 2 veel sneller gesloten moeten worden dan in 2029. Die fabriek stoot onder meer kankerverwekkende stoffen (pak's) uit en staat relatief dicht bij woonhuizen. Dat stelt de Expertgroep Gezondheid IJmond die onderzoek deed naar de vergroeningsplannen van Tata Steel. 

Positief effect vergroening onduidelijk

De experts concluderen dat het onduidelijk is of de plannen van de staalfabriek om groener en duurzamer te werken ook echt een positief effect hebben op de gezondheidsrisico's voor de omgeving. 

Tata Steel geeft geen absolute meetwaarden van de uitstoot, maar publiceert alleen percentages in bijvoorbeeld de milieuverslagen. Ook maakt Tata Steel geen onderscheid tussen wat ze feitelijk hebben gemeten en welke percentages verwachtingen zijn.

Tata Steel ligt al lang onder vuur vanwege de overlast en milieuvervuiling voor de omgeving. Veel van de 150.000 inwoners in de IJmond zijn bezorgd over de stoffen die ze inademen en over stofdeeltjes die ze in hun omgeving zien liggen. 

Het RIVM deed de afgelopen jaren al meerdere keren onderzoek naar de gezondheidseffecten van de staalproductie bij Tata op de omgeving en de omwonenden. Afgelopen najaar concludeerde het instituut dat omwonenden van Tata Steel sneller ziek worden en gemiddeld 2,5 maand eerder overlijden. 

De situatie is volgens de expertgroep ernstiger dan het RIVM al concludeerde. Zo houdt het rapport geen rekening met de stapeling van gezondheidseffecten. Ook zegt het RIVM in dit onderzoek niets over de gezondheidsschade die het gevolg is van blootstelling aan uitstoot in het verleden.

"Bovendien zouden ook de effecten van Tata Steel op bijvoorbeeld hart- en vaatziekten en diabetes moeten worden meegenomen", zegt de voorzitter van de Expertgroep, hoogleraar geneeskunde aan de UvA Marcel Levi. "Het RIVM keek naar een selectie van schadelijke stoffen, maar daar zijn er nog wel meer van die nog niet onderzocht zijn."

Mocht de overheid willen investeren in de vergroening van de staalfabriek in Wijk aan Zee, dan moet ze harde voorwaarden stellen over de gezondheidsverbeteringen die daarbij horen, adviseren de experts. Gezondheid moet standaard worden meegenomen in het verlenen van vergunningen aan Tata Steel voor nieuwe fabrieken.

Tata Steel ziet waardevolle aanknopingspunten

In een reactie op het adviesrapport zegt Tata Steel de noodzaak te voelen voor het verbeteren van de leefomgeving. "We zijn niet doof voor de roep uit de omgeving om aanvullende bovenwettelijke maatregelen te nemen en nemen al maatregelen. Elk advies over normen is belangrijk. Voorop staat dat zorgvuldigheid, duidelijkheid en snelheid zeer gewenst is."

De staalfabriek zegt verder prioriteit te geven aan het verminderen van de uitstoot van fijnstof en stikstofdioxide, omdat daar volgens het RIVM de meeste gezondheidswinst mee is te realiseren. 

In het traject van een vergunningverlening wordt standaard een MER bij opgesteld, een rapportage die aangeeft wat de effecten van de nieuw te bouwen fabriek zijn op de omgeving. "Dat zou eigenlijk ook voor de gezondheid van de omwonenden moeten worden gedaan", zegt Levi. 

Gezondheidswinst

"Een GER dus, een Gezondheid Effect Rapportage. We denken dat het belangrijk is om die uit te voeren. De overheid gaat waarschijnlijk heel veel geld investeren in de verduurzaming van Tata Steel. Dan willen we ook weten wat we er aan gezondheidswinst voor terugkrijgen."

De Expertgroep Gezondheid IJmond is ingesteld door de staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat en geeft gevraagd en ongevraagd advies over de milieu- en gezondheidsaspecten in de regio IJmond. De Expertgroep bestaat uit meerdere hoogleraren en een advocaat.