Slotakkoord Groningen: gasputten volgestort met 500 meter cement

De gasputten moeten namelijk worden afgesloten. En dat is best een ingewikkeld (en gevaarlijk) karwei. In dit verhaal leggen we je uit hoe het in zijn werk gaat. 

Allereerst: om hoeveel putten gaat het?

In totaal gaat het om 337 putten. Die zijn verspreid over 24 winningslocaties van de NAM. Dat is de Nederlandse Aardoliemaatschappij, eigendom van olie- en gasreuzen Shell en ExxonMobil. De NAM pompt sinds mei 1959 gas op uit het Groningenveld. 

Een deel van de locaties is al gesloten, maar acht plekken stonden nog in de standby-stand. In geval van een strenge koude winter, zouden deze nog weer ingezet kunnen worden om gas op te pompen.

Het dichtdraaien van de gaskraan was een belangrijk moment voor veel Groningers. Maar het dossier is nog niet gesloten, waarschuwt ook Harry Rozema. Hij heeft in de bouw nog dagelijks te maken met woningen die zijn verzwakt of beschadigd, als gevolg van de gaswinning:

Om het vertrouwen van Groningers proberen te herstellen, besloot het demissionaire kabinet om de gaskraan definitief dicht te draaien. De Eerste Kamer stemde hier eerder deze week mee in. En koning Willem-Alexander ondertekende de wet die dit regelt woensdag. 

Tot zover de theorie op papier. Wat nu?

De NAM kan verder met het afbouwen en opruimen van de gaswinningsinstallaties. Dat is een klus die grofweg in vier fases is onder te verdelen. 

Eerst worden de installaties losgekoppeld van het overkoepelende systeem, waarmee het gas wordt getransporteerd. Voordat dit veilig kan, moet eerst al het gas in de leidingen en installaties worden afgefakkeld.

De installaties worden vervolgens afgebroken en afgevoerd, waarna alleen de gasput zelf nog te zien is. Die wordt eerst nog schoongespoeld. Daarnaast wordt er een metalen plug geplaatst onderin de put, als afsluiting. Die plug zit op de grens van het gasveld en een zoutlaag die daarboven als een natuurlijke barrière al ligt. Dit is op een diepte van zo'n 2500 meter.

Daarna begint het echte werk: het dempen van de put. Dat gebeurt met cement. In eerste instantie een laag van 50 meter. "Op zich is de zoutlaag, die er al miljoenen jaren ligt, al voldoende afsluiting", vertelt een woordvoerder van het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM). 

Die zoutlaag werkt als een soort van pizzadeeg, die de put uit zichzelf dichtdrukt, legt zij uit. Na het storten van het cement volgt een periode van drie maanden om te testen of de boel wel echt goed dicht zit en er geen gas kan ontsnappen.

Vervolgens wordt er nog een extra laag van 400 meter cement op de eerste laag van 50 meter gestort. Voor de zekerheid. In de rest van de put blijft het zoute water zitten dat er al in zat.

Er komt uiteindelijk nog een metalen plug in, op zo'n 60 meter diepte. Met daarbovenop nog een laag cement. Tot ongeveer drie meter onder het maaiveld.

De bovenste drie meter van de put, een stalen constructie met cement eromheen, wordt weggefreesd. Dit gat wordt vervolgens dichtgestort, zodat er weer koeien kunnen grazen of aardappels kunnen groeien.

Hoever is deze operatie inmiddels?

Van de 337 putten in het Groningenveld waren er op 1 januari 54 volgestort met cement, laat het SodM weten. Nog eens 143 zijn al afgesloten met een plug. Bij de overige 140 putten is alleen de klep dichtgedraaid. Daarnaast zijn er nog 28 putten die voorlopig nog niet volgestort worden. "Om een oogje te houden op de ondergrondse drukontwikkeling", aldus de woordvoerder.  

De toezichthouder houdt de werkzaamheden scherp in de gaten. Dat is nodig ook. Gas bevat kwik en bij het slopen van de installaties moet dit verwijderd worden. Dat ging af en toe mis, omdat het snel uitvoeren van de klus voorrang kreeg op de veiligheid, concludeert de toezichthouder.

"Kwik is een enorm giftig goedje, dat je niet wil inademen of over je heen krijgen", legt de woordvoerder van het SodM uit. "Als er iets gebeurt, moet je het ook niet te snel willen opruimen." Zij benadrukt dat er geen gevaar voor omwonenden is geweest. 

Wat merken de Groningers ervan?

Het afsluiten van de gaswinning zorgt voor extra werkzaamheden op de locaties. En dus ook extra verkeer. En flink wat geluidsoverlast, bijvoorbeeld bij het wegfrezen van de drie meter put die direct onder het oppervlak ligt. En bij het affakkelen van gas is een extra grote vlam te zien.

Is het gevaar op aardbevingen nu voorbij?

Nee. Het stoppen met de gaswinning is een 'cruciale stap' naar meer veiligheid en zekerheid. "Hiermee is het echter nog niet veilig in Groningen", aldus de toezichthouder. Er moeten nog 13.000 huizen worden versterkt. Dat is echt nodig, want er zullen nog lange tijd aardbevingen en bodemdalingen zijn, waarschuwt het SodM.