Schadelijk PFAS uitbannen blijkt lastig: 'Nog meer dan 10 jaar nodig'
Er komt een verbod op het gebruik van alle vormen van PFAS, als het aan de Europese Commissie ligt. Maar vervanging vinden voor de beruchte stofjes om bijvoorbeeld pannen en regenjassen vet- of waterafstotend te maken is nog niet zo makkelijk.
PFAS zit niet alleen in koekenpannen of regenkleding. Ook in het schuim van brandblussers wordt het vaak gebruikt. Het nadeel van deze chemische stoffen - want dat zijn het - is dat ze slecht zijn voor het milieu en onze gezondheid. Ze kunnen het immuunsysteem beschadigen en kanker veroorzaken.
Op zoek naar alternatieven
Daarom wil de Europese Commissie het gebruik ervan aan banden leggen. Hun plan hiervoor is al goedgekeurd door de lidstaten, waarmee de belangrijkste horde op weg naar een verbod genomen is.
En dus moeten de fabrikanten van producten waar PFAS inzitten op zoek naar alternatieven. Voor koekenpannen is dat al gelukt. Er zijn alternatieven zonder PFAS, zoals keramische pannen of eentje van koolstofstaal.
Blusschuim en regenjassen
En ook voor blusschuim is een alternatief gevonden. Dankzij PFAS kan blusschuim beter tegen vuur. Het nadeel ervan is dat de chemische stoffen vervolgens in de grond en het grondwater terechtkomen. En zo kan het ook in ons drinkwater komen en uiteindelijk in ons lichaam.
Fabrikant Saval is acht jaar bezig geweest om hier iets op te verzinnen. En dat is gelukt, samen met onderzoeksinstituut TNO. "We hebben de stoffen weten te vinden die dat kunnen evenaren. Maar dan met andere biologische ingrediënten", zegt Mohamed Moudrous van de blusschuimfabrikant. "Die ingrediënten worden bij elkaar gemengd en dat vullen we af in de brandblusser.
Bij Saval zijn ze dus klaar voor het Europese verbod op PFAS. Maar niet alle bedrijven zijn zo ver. Het Californische outdoorkledingmerk Patagonia bijvoorbeeld zoekt al twintig jaar naar alternatieven voor PFAS.
De fabrikant maakt de regenjassen tegenwoordig op een andere manier waterbestendig, vertelt Tyler Lamotte, marketingdirecteur bij het bedrijf. Dat is nog niet voor alle producten het geval. "Het zit alleen nog in een paar kleine onderdelen van onze vissersbroeken", vertelt Lamotte. "Die moeten ook volledig onder water goed blijven presteren als iemand erin aan het vliegvissen is."
Ingewikkelde zoektocht
PFAS vervangen is ook niet makkelijk, bevestigt Wim Plaisier, PFAS-deskundige van ingenieursbureau Arcadis. "Dat je toch iets vindt dat vervangend is, niet schadelijk is voor het milieu en de mens. Die zoektocht is bijzonder lastig."
Voor een aantal producten gaat het dan ook zeker nog een aantal jaren duren, verwacht de expert. "Medische apparatuur als pacemakers bijvoorbeeld. Of onderdelen van vliegtuigen. Ook daar zit PFAS in. En zonder werken ze niet meer goed", legt Plaisier uit.
Uitstel voor medische sector
Voor sommige producten zal er dan ook uitstel komen. "Voor essentiële toepassingen zoals de medische sector kan dat twaalf jaar zijn", vertelt hij. En dus zitten we echt nog wel meer dan een decennium vast aan PFAS in producten, verwacht hij.
In onderstaande video leggen we je nog eens uit hoe het ook alweer zit met PFAS.