Stillere toestellen KLM en Transavia: minder lawaai, maar geen einde aan vliegtuighinder
KLM's hoop in roerige tijden voor de luchtvaart arriveerde vandaag op Schiphol. Met de inzet van de Airbus A321neo hoopt de luchtvaartmaatschappij krimp te voorkomen. Het toestel is stiller dan de huidige Boeings waar het bedrijf mee vliegt. Dat scheelt voor omwonenden, maar een einde aan de hinder komt er niet.
Eind december 2021 werd de bestelling vol trots aangekondigd. De aankoop van 100 Airbus-toestellen met de optie om er nog eens 60 bij te kopen. KLM wil niet zeggen hoeveel geld er met de order is gemoeid.
Wel dat het gaat om een 'flinke upgrade van onze Europese vloot'. "Het vliegtuig produceert tot 50 procent minder geluid en 15 procent minder CO2-uitstoot vergeleken met de vliegtuigen die worden vervangen", aldus CEO Marjan Rintel. "En is daarmee een belangrijke stap op weg naar schoner, stiller en zuiniger vliegen."
Kopzorgen door geluidshinder
Wat zijn die beloftes waard? We zoomen in op die over geluid. Geluidsoverlast is een van de belangrijkste redenen dat groei van de luchtvaart niet meer vanzelfsprekend is. De overheid heeft omwonenden jarenlang onvoldoende beschermd tegen geluidsoverlast van vliegtuigen, oordeelde de rechtbank in Den Haag eerder dit jaar.
De staat zou daarom meer moeten doen om omwonenden te beschermen. Het vorige kabinet probeerde dit ook, door het maximale aantal vliegbewegingen per jaar naar beneden te schroeven. Dat lukte niet, omdat de regels die voor zo'n procedure gelden niet goed werden gevolgd.
Heilige graal: stillere toestellen
De luchtvaart zelf, met KLM voorop, hoopt zo'n lager vluchtplafond te voorkomen met de modernisering van de vloot. Als toestellen stiller zijn, kan het aantal vluchten gelijk blijven. Of zelfs weer omhoog.
De helft minder geluid betekent alleen niet de helft minder overlast, vertelt Wim Soede. Hij is akoestisch expert voor adviesbureau Ardea en audioloog aan het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). In het verleden was hij onder meer betrokken bij het keuren van het Nomos-meetsysteem, waarmee in opdracht van Schiphol wordt bijgehouden hoeveel geluid landende en vertrekkende vliegtuigen produceren.
De hinder die mensen ervaren van overvliegende vliegtuigen wordt namelijk voor een groot deel bepaald door het aantal, legt hij uit. "Niet door de hoeveelheid geluid die een toestel produceert."
Hoeveelheid speelt een rol
"Kijk naar het treinverkeer", legt hij uit. "Dat was vroeger niet hinderlijk. Als je naast het spoor woonde, kwam er een keer in het uur met veel kabaal een trein langs. Als je dan in je tuin zat, hield je even je mond dicht", vertelt Soede. "En dan was de trein weer weg."
Door de jaren heen nam het treinverkeer toe. "Inmiddels zijn het er zo veel, dat je bijna constant lawaai hebt, ook al zijn treinen misschien stiller geworden. En dat zie je in de statistieken over hinder. En dat geldt voor vliegtuigen ook."
Vooropgesteld: de motoren van de nieuwe Airbussen maken inderdaad minder geluid dan de oude Boeings, bevestigt Roel Hogenhuis van NLR (Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum). Hij is expert op het gebied van het meten van vliegtuiggeluid.
De verbetering zit hem vooral in de grotere diameter van de motoren. Hierdoor kan er meer lucht doorheen, waardoor deze er aan de achterkant minder hard uitgeperst hoeft te worden om dezelfde mate van voorstuwing te krijgen. "Hoe sneller de lucht door de motor heen gaat, hoe meer geluid", legt Hogenhuis uit. "Een straaljager is hiervan het extreme voorbeeld."
"Hoe sneller de lucht door de motor heen gaat, hoe meer geluid."
Hoewel volume een belangrijke rol in de hinderbeleving heeft, is dat niet allesbepalend. "Vergelijk het met iemand die met een vork op een bord krast. Dat is misschien 60 decibel", geeft Hogenhuis als voorbeeld. "Dat is uiteindelijk alsnog hinderlijker voor de meeste mensen dan een vogeltje dat fluit op 80 decibel."
Uit metingen met hetzelfde toestel van dochterbedrijf Transavia blijkt ook dat de hinder voor mensen in de buurt van het vliegveld kleiner is, vertelt Soede. Omdat het toestel stiller is. Maar bij het landen is het volumeverschil zo klein, dat het weinig uitmaakt. "1,5 decibel minder is nog net waarneembaar voor de mens", legt Soede uit. "Als er dan een vliegtuig overkomt, denk je niet: 'Goh, dat is echt minder'."
"Je hoort echt wel verschil. Maar je hoort nog steeds een vliegtuig, dat begrijp ik natuurlijk."
De hinder in de directe omgeving van Schiphol wordt dus wel iets minder, maar in de grotere kring zal het verschil heel klein zijn, verwacht Soede. "Het blijft ook een puur persoonlijke beleving", vult Hogenhuis aan. Dat is ook nog eens afhankelijk van de fase waarin de vlucht zich bevindt: is het aan het landen of opstijgen.
"Je hoort echt wel verschil", zegt Barry ter Voert, Chief Experience Officer van KLM in gesprek met NH Nieuws. "Maar je hoort nog steeds een vliegtuig, dat begrijp ik natuurlijk."
Hinder blijft
En dan maakt het aantal vluchten dus uit. "Hoor ik er één op een dag of honderd", legt Hogenhuis uit. Alle beetjes helpen, maar de nieuwe toestellen zijn niet het einde van de hinder, benadrukt hij. Al was het maar omdat het om een deel van de KLM-vloot gaat die wordt vervangen. En dus niet alle toestellen die van en naar Schiphol vliegen. "Er zal altijd bepaald percentage omwonenden hinder ondervinden", besluit Hogenhuis.