'Hittekracht': nieuw systeem om beter te waarschuwen voor hoge temperaturen
Er komt een nieuw waarschuwingssysteem voor hitte: 'hittekracht'. Net als bij de term 'windkracht' moet het mensen duidelijker maken wanneer hitte problematisch is voor de mens.
Het nieuwe systeem is ontwikkeld door TNO, KNMI, RIVM en de VU in Amsterdam. In de praktijk is gebleken dat temperatuur alleen geen goede graadmeter is. Ook de luchtvochtigheid, wind en zonnestraling zijn van belang. Deze vier factoren bepalen samen de 'hittekracht'.
Dat hitte gevaarlijk is voor ouderen en mensen met een zwakke gezondheid, weten de meeste mensen wel. Maar hitte is daarnaast ook een probleem voor sommige beroepsgroepen, als ME’ers of werknemers in de bouw, en voor festivals, de Vierdaagse of sportevenementen.
Zonkracht
De organisaties denken daarom dat hittekracht net als windkracht beter werkt. "Bij windkracht 12 weet iedereen wel dat je moet hopen dat je dak er nog op zit, en bij windkracht 1 is er niks aan de hand. Vanaf windkracht 6 à 7 moet je gaan opletten. Zo ongeveer zal hittekracht ook gaan werken", legt Boris Kingma van TNO uit.
Er bestaat daarnaast al wel de term 'zonkracht'. Maar dat is alleen een maat voor de hoeveelheid UV-straling die de aarde bereikt. Hoe hoger de zonkracht, hoe groter de gevolgen voor de gezondheid.
Dat dezelfde temperatuur toch heel verschillend kan aanvoelen, laten we zien in deze video:
In de praktijk blijkt ook deze maat niet afdoende te werken. "Mensen vinden het ingewikkeld, en als je een gevoelige huid hebt, zal je veel eerder moeten smeren, dan als je een wat donkerder huid hebt", zegt Kingma.
Dam tot Damloop
Daarom is de bedoeling dat naast temperatuur en zonnestraling ook de luchtvochtigheid en de wind worden meegenomen. Iets waar hulpdiensten bij sportevenementen al langer ervaring mee hebben.
Bij de laatste Dam tot Damloop bijvoorbeeld werd het 22 graden, maar werd het evenement toch stilgelegd toen te veel sporters in de problemen kwamen. Sporters die niet konden starten waren teleurgesteld, en toonden soms onbegrip. Intussen werden wel tientallen ambulances ingezet.
Tegenwoordig wordt daarom steeds vaker gekeken naar de zogenoemde Wet Bulb Globe Temperature (WBGT), waarin naast de temperatuur ook de luchtvochtigheid, wind en stralingsniveau van de zon worden meegenomen. De nieuwe term hittekracht is gebaseerd op deze WBGT.
Impact
De impact van een bepaalde hittekracht kan per sector verschillen, vertelt Kingma. "Bij hittekracht vier bijvoorbeeld is er voor de meeste mensen geen probleem. Maar ben je ME’er, dan kan je misschien al wel problemen ervaren", zegt hij.
De noodzaak om tot een beter waarschuwingssysteem te komen, komt door klimaatverandering. "Hitte komt steeds vaker voor", vertelt Rob Sluijter van het KNMI. "In de toekomst zullen er steeds vaker en langer periodes met hogere hittekracht zijn."
Werkgevers- en werknemersorganisaties hebben een groeiende vraag naar meer informatie over hitte, merkt het KNMI, vanwege het veilig kunnen werken of recreëren in de buitenlucht. Sluijter: "Wij bedienen als KNMI allerlei sectoren. We bereiken de brandweer, politie en de ME. Met hen willen we gaan oefenen met hittekracht."
Niet aanwezig geen optie
"In sommige beroepen is het geen optie om niet aanwezig te zijn vanwege de hitte. Denk aan politie, defensie of ME. Deze mensen kunnen geen of maar beperkt kleding uit trekken. En als je op een steiger werkt in de bouw, heb je vaak te maken met een strakke planning", aldus Kingma.
Maar door hitte kunnen mensen verkeerde beslissingen nemen, zegt hij. Het enige wat je dan kunt doen, is mensen sneller laten rouleren. "Bij extreme hitte heb je dan al snel twee teams nodig, die elkaar afwisselen. Dat betekent wel een enorme vergroting van de werkdruk." Betere informatie is daarom bij werkgevers dringend gewenst.
De weercodes geel, oranje, rood worden ook toegepast bij hitte. Als het code geel is, wordt het Nationaal Hitteplan van kracht. In Nederland is het twee keer code oranje geweest vanwege hitte. Deze kleurcodes zijn in tegenstelling tot hittekracht alleen gebaseerd op de luchttemperatuur.
Sluijter waarschuwt wel dat het nieuwe systeem nog niet 'af' is. Of de hittekracht straks doorloopt tot 12, zoals bij windkracht het geval is, of maar tot 11 of tot 13, is nu nog niet bekend. Wel zou het kunnen dat het nieuwe systeem straks ook internationaal wordt toegepast.
Net als bij het KNMI wordt er in veel meer landen gewerkt aan betere waarschuwingen voor extreem weer, vanwege klimaatverandering. "Er zijn op dit moment wereldwijd tientallen verschillende methodes in omloop om de impact van hitte te schatten", zegt Sluijter. "Het kan best zijn dat hittekracht op veel meer plekken wordt geïntroduceerd. In bijvoorbeeld de VS en Australië gebruiken ze het al."
