Raad van State: schadelijke gevolgen pesticiden op natuur niet uitgesloten
Het is niet uitgesloten dat de natuur schade oploopt door het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de lelieteelt. Dat blijkt uit een uitspraak van de Raad van State. Daarom is meer onderzoek nodig naar de effecten van pesticiden.
Op basis van wat daar tot nu toe over bekend is "kan namelijk niet uitgesloten worden dat deze middelen negatieve gevolgen hebben voor Natura 2000-gebieden", stelt de Raad van State.
De organisatie Meten = Weten, samen met Milieudefensie betrokken bij deze zaak, noemt de uitspraak 'heel verstrekkend'. Henk Baptist, jurist namens de organisaties, zegt: "Het gebruik van bestrijdingsmiddelen betekent dus een overtreding van de Habitatrichtlijn en de Omgevingswet."
Waarschuwing
De zaak was aangespannen door Milieudefensie tegen de provincie Drenthe. De milieuorganisatie vindt dat de provincie actie moest ondernemen tegen een lelieteler in de buurt van Natura 2000-gebied Holtingerveld. Maar de provincie wilde dat niet.
In een eerdere rechtszaak hierover kreeg Milieudefensie gelijk van de rechter. Daarop stuurde de provincie een waarschuwing naar de teler. De Raad van State is het eens met die handelwijze van de provincie, terwijl Milieudefensie dit juist niet ver genoeg vond gaan.
"Met de waarschuwing heeft de teler de mogelijkheid om aan te tonen dat het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen geen negatieve gevolgen heeft voor het Natura 2000-gebied", schrijft de Raad van State.
De RvS vervolgt: "Als zulke gevolgen niet uitgesloten kunnen worden, zal hij voor het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen een natuurvergunning moeten aanvragen."
Geitenpaadje
Hieruit volgt volgens Baptist dat overheden niet direct handhavend hoeven op te treden, omdat ze telers eerst een waarschuwing mogen sturen. "Hiermee heeft de Raad van State toch weer een geitenpaadje gecreëerd", zegt Baptist.
Eerder maakten we deze video over boeren die hun koeien soms inruilen voor lelieteelt:
"Maar", zegt hij, "de teler kan helemaal niet aantonen dat er geen schade optreedt, want die wetenschappelijke kennis ontbreekt. Er is dus wel sprake van een overtreding, maar de overheid hoeft niet op te treden".
Wel zal het volgens de organisatie Meten = Weten betekenen dat pesticiden op termijn vergunningsplichtig worden. Belangrijk is dat er nu snel meer duidelijkheid komt over de vraag welke pesticiden schadelijk zijn.
Schadelijk
De Raad van State stelt dat er nog veel onbekend is over mogelijke schadelijke effecten, maar dat het wel duidelijk is dat die effecten er kúnnen zijn. Er zijn concentraties van gewasbeschermingsmiddelen gevonden in het Holtingerveld, die 'mogelijk negatieve effecten kunnen hebben op insecten en beschermde habitatsoorten'.
"Aan zulke mogelijke negatieve effecten mag niet worden voorbijgegaan", aldus de Raad, omdat dan het voorzorgsbeginsel van kracht is.
Uit recent wetenschappelijk onderzoek blijkt al wel dat pesticiden veel schadelijker zijn dan lang werd aangenomen. Ze hebben negatieve effecten op veel verschillende organismen en maken geregeld meer dood dan waar ze voor worden ingezet.
Stikstof
Milieudefensie en Meten = Weten willen dat de overheid nu snel serieus onderzoek gaat doen naar welke middelen worden gebruikt, welke daarvan in de natuur terechtkomen, en welke effecten dat vervolgens heeft.
Van tevoren maakten de organisaties de vergelijking met de baanbrekende Raad van State-uitspraak over stikstof in 2019. Daaruit bleek dat het toenmalige stikstofbeleid in strijd was met de Europese Habitatrichtlijn. Een teveel aan stikstof bedreigt kwetsbare natuurgebieden in Nederland.
"Pesticiden bedreigen natuurwaarden op een andere manier, bijvoorbeeld doordat ze insecten doden, maar vallen onder dezelfde wetgeving", stelden de organisaties. Ook al ontbreekt nog steeds veel kennis, wel duidelijk is dat het aantal insecten in Nederland de afgelopen decennia enorm is afgenomen.
