Stakingen raken NS stevig in de portemonnee: bedrijf loopt tientallen miljoenen mis
NS-medewerkers staken, waardoor treinen van de NS minder, of soms helemaal niet rijden. Dat raakt treinreizigers, maar ook de NS zelf. Volgens een woordvoerder is niet te berekenen wat de stakingen kosten: "dat zijn zoveel complexe factoren, dat is bijna niet te doen." RTL Z maakt toch een inschatting op basis van beschikbare cijfers.
Bijna 1,1 miljoen, zoveel reizigers stappen normaal gesproken elke werkdag in een trein van NS, naar werk, school, familie of vrienden. Maar de werknemers willen meer loon en betere arbeidsvoorwaarden en ze zijn het nog niet eens met NS. Dus voeren ze actie.
Daardoor reden er vorige week vrijdag in het hele land geen treinen van NS. Afgelopen dinsdag hetzelfde verhaal en gisteren was het handig om na te gaan of je trein wel reed als je in Noord-Holland, of in grote delen van Overijssel en Gelderland met NS mee wilde.
Hoe een regionale treinstaking het hele land platlegt – en zo worden reizigers gecompenseerd
Vandaag is het weer bal, want in de regio's Noord én Zuid rijden geen NS-treinen. Ook in delen van het land waar niet wordt gestaakt, moeten reizigers rekening houden met vertraging of uitval van treinen.
Minder inkomsten
Dat kost de NS geld. Want als er minder reizigers inchecken met hun ov-chipkaart, of minder consumenten een kaartje via de automaat kopen, dan zijn er minder inkomsten.
De NS zelf wil hier verder niets over kwijt. Maar als je de reizigersomzet deelt door 300 dagen (om te corrigeren voor het feit dat er in het weekend minder reizigers zijn dan door de week), dan krijg je een beeld van die omzet op een werkdag, aldus Wijnand Veeneman, hoogleraar mobiliteit aan de TU Delft.
Je komt dan uit op een omzet van circa 10 miljoen euro voor de NS op een gemiddelde werkdag. Op vrijdagen zijn er wel minder reizigers dan op een dinsdag of donderdag, maar nog altijd zijn dat er rond de 1 miljoen, aldus Sonja Paauw, woordvoerder bij de NS.
Uiteraard zijn er ook reizigers met een abonnement, zoals een maandtrajectkaart, die omzet heeft het bedrijf dus al binnen. Maar er wordt met name met ov-chipkaarten gereisd, aldus Paauw.
Losse kaartjes
Aan de andere kant zullen er ook mensen zijn die bijvoorbeeld een dagje weg wilden, daarvoor een los kaartje hadden willen kopen, maar hun reis hebben uitgesteld naar een andere dag, zegt Bert van Wee, hoogleraar transportbeleid aan de TU Delft. Die gemiste inkomsten haalt de NS dus een andere dag weer in.
NS behaalde verder vorig jaar een omzet van 520 miljoen euro uit de exploitatie van winkels en horeca. NS loopt dus per werkdag ruim 1,5 miljoen euro aan omzet mis als er helemaal geen treinen rijden. Hoeveel winst er wordt gemaakt op de exploitatie van winkels en horeca maakt het bedrijf niet duidelijk.
Minder kosten
Tegenover de lagere inkomsten staat dat, als er minder of geen treinen rijden, NS ook minder kosten heeft voor elektriciteit. In heel 2024 waren energiekosten voor NS 136 miljoen euro, dat is zo'n 450.000 euro per werkdag. Volgens Veeneman is het overgrote deel van de energiekosten voor het rijden van de treinen.
NS heeft ook minder kosten, doordat stakers niet worden uitbetaald. Maar hoeveel werknemers tot nu toe staakten wil Paauw niet zeggen. Ze verwijst naar de vakbonden, maar VVMC, naar eigen zeggen de grootste spoorvakbond, zegt het aantal stakers nu niet te weten. "Maar de opkomst is zo'n 100 procent", zegt woordvoerder Marike Timmermans.
Maar niet in alle regio's werd er gestaakt. Zo ging het vorige week vrijdag alleen om Midden-Nederland. Dinsdag staakte vakbond VVMC in bijna de hele randstad. Vandaag staken alle vakbonden in de regio's Noord én Zuid, oftewel in 14 van de 28 standplaatsen van NS.
Als NS zelf besluit om niet te rijden, zoals afgelopen dinsdag en vorige week vrijdag, dan krijgen werknemers die niet staken overigens wel gewoon doorbetaald. Vorig jaar waren de totale personeelskosten van NS bijna 1,8 miljard euro. Dat is zo'n 6 miljoen euro per werkdag. Toen werkte nog wel 8 procent van het personeel in Duitsland.
Compensatie is kostenpost
Tegenover dit alles staat dat reizigers recht hebben op compensatie als ze met NS hadden willen reizen, maar dat niet kunnen. Dat kost NS dus geld.
Reizigers kunnen dan de kosten declareren als ze met de auto moesten gaan, of met een bus of taxi. Ze krijgen maximaal 25 euro vergoed.
Woensdag meldde het AD dat al 40.000 verzoeken tot restitutie waren ingediend. Op de vraag of dat klopt, zei Paauw 'dat komt in de richting'. Ze zei overigens dat ze geen toename tot circa 1 miljoen aanvragen verwachtte, tot hoeveel wel, kan ze niet zeggen. Hoeveel aanvragen er bij eerdere stakingsdagen waren, en hoeveel gemiddeld was teruggevraagd wist zij evenmin. Reizigers kunnen tot drie maanden na dato geld declareren.
Alles bij elkaar loopt NS dus in drie dagen tijd zo'n 30 miljoen euro aan inkomsten mis. Een deel wordt daarvan ingelopen doordat sommige kosten wegvallen, maar het blijft een dure grap.
Het werk neerleggen is een paardenmiddel, maar het loont wel, zie je in deze video:
