'Honderden miljoenen' te veel uitgekeerd aan coronasteun aan begin pandemie
Bedrijven hebben vlak na het uitbreken van de coronapandemie mogelijk honderden miljoenen euro's te veel coronasteun gekregen. Deze conclusie trekken onderzoekers van het Centraal Planbureau (CPB) in het economenblad ESB. De auteurs van het artikel spreken van 'strategisch' gedrag van ondernemers.
Zo zijn er aanwijzingen dat ondernemers hun omzetverlies net boven de 20 procent lieten uitkomen, de drempel waarboven ondernemers recht hadden op financiële steun (NOW) van de overheid.
Deze steun werd aangeboden omdat een groot deel van de Nederlandse economie tot stilstand kwam door de coronapandemie. De NOW-regeling (tijdelijke noodmaatregel overbrugging voor behoud van werkgelegenheid) werd in het voorjaar van 2020 binnen enkele weken opgetuigd.
Eerste NOW-periode
Verspreid over de coronaperiode is binnen deze regeling bijna 24 miljard euro uitgekeerd. De onderzoekers hebben alleen gekeken naar de eerste NOW-periode. Deze liep van maart tot en met juni 2020.
De eerste NOW-steun omvatte in totaal 5,2 miljard euro, die werd verdeeld onder ongeveer 140.000 bedrijven. Bijna 40 procent van de onderzochte bedrijven gaf voor de eerste ronde NOW-steun een hoger omzetverlies door dan blijkt uit de btw-aangiftes.
Voor het artikel keken de onderzoekers naar een selecte groep bedrijven die deze loonsubsidie kregen in de eerste NOW-periode. De subsidie voor de onderzochte bedrijven die een te hoog omzetverlies rapporteerden, viel gemiddeld 8000 euro te hoog uit. De onderzochte bedrijven zouden daarmee zo'n 5 miljoen euro te veel hebben gekregen; voor de volledige eerste NOW-regeling zou dat betekenen dat er naar schatting 740 miljoen euro te veel steun is uitgekeerd.
De onderzoekers houden wel een slag om de arm, omdat lang niet alle bedrijven onderzocht zijn. Zo zijn bedrijven die ook recht hadden op de Tegemoetkoming Vaste Lasten niet meegenomen in de dataset.
Fraude of vergissing?
Meerdere redenen kunnen er volgens de onderzoekers voor gezorgd hebben dat er te veel geld is uitgekeerd in het begin van de coronaperiode. "Bedrijven kunnen hun omzet hebben gestuurd, legaal of illegaal. Verschillen in omzetverliezen kunnen ook komen door verschillen in boekhoudkundige definities, menselijke vergissingen, meetproblemen of fraude."
Toch durven de onderzoekers wel de woorden 'strategisch gedrag' te gebruiken. Dit gedrag is 'voor beleidsmakers een signaal dat vaker misbruik is gemaakt van NOW-subsidies dan mogelijk gedacht'.
Niet ondoelmatig
Van ondoelmatigheid van de eerste NOW-steun is echter geen sprake, menen de onderzoekers. "Het doel van de NOW1 was om bedrijven snelle en uitgebreide ondersteuning te bieden. Striktere beperkingen om misbruik te voorkomen, hadden dit kunnen bemoeilijken en hadden mogelijk geleid tot grotere uitvoeringsproblemen bij UWV."
Toenmalig minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Wouter Koolmees zei in maart 2020 al dat er altijd mensen zijn die proberen te frauderen. "En ja, dat zal ook hier gebeuren." Hij deed daarom een beroep op de morele verantwoordelijkheid van aanvragers. "Dit is een maatregel die we treffen in crisistijd", zei hij destijds in een persconferentie.
Corona (Covid-19) brak ruim vijf jaar geleden uit. In de video hieronder wordt met een economische bril teruggeblikt op de de coronaperiode:
