Meest geavanceerde chipmachines ASML vinden toch hun weg naar China: in LEGO-vorm
ASML's ultramoderne chipmachines zijn verboden voor China, maar ongeautoriseerde versies zijn toch beschikbaar in het land. Althans, in LEGO-vorm.
LEGO-replica's van ASML's meest geavanceerde chipmachines (EUV) zijn te koop op Taobao, het populaire Chinese e-commerceplatform beheerd door Alibaba Group. De sets zijn dezelfde als het speelgoed dat ASML via haar interne winkel exclusief aan werknemers verkoopt.
Export verboden
Met haar geavanceerde EUV-machines is ASML verwikkeld geraakt in de strijd tussen de VS en China. De Amerikaanse regering wil de gevoelige halfgeleidertechnologie buiten het bereik van Peking houden en dringt aan op het invoeren van exportbeperkingen die ASML zouden verbieden om ook haar Deep Ultra Violet (DUV) machines aan China te verkopen. Dat zijn iets minder geavanceerde machines om chips mee te maken.
De regering-Trump oefent momenteel druk uit op de Nederlandse overheid om verdere beperkingen op te leggen aan de activiteiten van ASML in China, volgens bronnen die bekend zijn met de zaak.
LEGO-versie
In december 2024 bracht ASML een LEGO-versie uit van haar nieuwste High-NA EUV-machine; exclusief beschikbaar voor werknemers van ASML voor 208 euro. Daarvoor had het bedrijf ook LEGO-versies van haar minder geavanceerde EUV-modellen aangeboden aan werknemers via haar website.
De echte High-NA EUV-machine kost - ter vergelijking - ongeveer 350 miljoen euro en weegt evenveel als twee Airbus A320's. Intel ontving het eerste werkende exemplaar op haar locatie in de Amerikaanse staat Oregon, afgelopen december.
'You can't always get what you want'
Rond de tijd van de release bleek al snel dat ook mensen van buiten ASML de LEGO-set wilden bemachtigen, maar iedereen kreeg nul op het rekest. ASML-woordvoerder Monique Mols antwoordde op LinkedIn op niet-ASML-ingenieurs die vroegen waar ze er een konden kopen: "Het model is alleen bedoeld als leuk item voor werknemers."
Plagend voegde ze eraan toe: "Zoals Mick Jagger zingt: You can’t always get what you want. En dat kan goed zijn voor de menselijke ziel."
Hoe lastig het is om te voorkomen dat producten niet nagemaakt of illegaal verkocht worden in China, blijkt ook hier weer. Zelfs ASML-LEGO is niet veilig.
Waar het China tot nu toe niet is gelukt om de echte machines te bemachtigen, kun je de LEGO-EUV's namelijk gewoon kopen op Chinese e-commerceplatforms, blijkt uit een zoektocht van RTL Nieuws.
Te koop in China
Exact dezelfde LEGO-sets als de originele worden in China aangeboden door verschillende verkopers voor ongeveer 2000 yuan (240 euro). Een Chinese verkoper claimt dat ASML zowel de onderdelen als de digitale bouwinstructies had geleverd.
ASML weigerde commentaar te geven voor dit verhaal. Maar volgens bronnen binnen het bedrijf heeft ASML absoluut geen blauwdrukken of ander materiaal aan verkopers in China verstrekt.
Het is mogelijk dat de sets die nu in China opduiken zijn verkregen door ze rechtstreeks van ASML-werknemers te kopen, of door er een te bemachtigen en te kopiëren. ASML heeft ook werknemers in China, die mogelijk hebben geholpen bij het verkrijgen van toegang tot de sets.
Bedrijfsspionage
In het afgelopen decennium is ASML het doelwit geweest van verschillende brutale gevallen van bedrijfsspionage. In één opvallend geval werd een groep voormalige Chinese werknemers op ASML's campus in de VS veroordeeld voor het stelen van software. De gegevens zouden zijn gedeeld met een concurrerend bedrijf dat werd opgericht door een voormalige ASML-ingenieur, met activiteiten in zowel de VS als China.
Dat concurrerende bedrijf, zei ASML in 2022, bleef actief in China en promootte producten die mogelijk inbreuk maken op de intellectuele eigendomsrechten van ASML.
Niet veel later, in 2023, maakte ASML bekend dat een andere Chinese werknemer bedrijfsgeheimen had gestolen, waarmee hij bepaalde exportregelgevingen had geschonden. Hij trad later in dienst bij de Chinese technologiegigant Huawei.
Met het verspreiden van het LEGO-model buiten de bedrijfsmuren van ASML blijkt hoe moeilijk het beheersen van waardevolle technologie is - zelfs in miniatuurvorm.
Cagan Koc is journalist en voormalig bureau chief van Bloomberg in Amsterdam. Hij is co-auteur van het boek De Chipmachine van ASML dat in september verschijnt bij uitgeverij Prometheus.
