Nederlandse grachten stoten meer methaan uit dan gedacht: stille klimaatcrisis?

Uit eerder onderzoek bleek dat van alle methaan die er in Nederland wordt uitgestoten, ruim driekwart ontstaat door de landbouw. De industrie is verantwoordelijk voor bijna 20 procent  en uiteindelijk is zo'n 5 procent afkomstig uit overige bronnen, zoals het verkeer. Cijfers over methaanuitstoot door de grachten, zijn hier nog niet in opgenomen.

Afval in het water

Volgens het meest recente onderzoek van de Radboud Universiteit in Nijmegen, veroorzaken de Nederlandse grachten echter 0,1 tot 2 procent van de methaanuitstoot. Het is een voorzichtige schatting en zou nog kunnen oplopen tot 4 procent. Dat lijkt wellicht niet veel, maar volgens onderzoeker Koen Pelsma moeten we het effect hiervan niet onderschatten. "Je gaat er niet dood aan, maar het draagt wel bij aan klimaatverandering."

"Tijdens grote evenementen, zoals Koningsdag of Pride, zie je dat er meer afval in het water terechtkomt", vervolgt hij. "Dat spul kunnen micro-organismen afbreken. Bij een stikstofpiek ontstaat er dan meer ammonium in een watersysteem. Bacteriën zetten dat om in lachgas, een nog sterker broeikasgas."

Methaanuitstoot heeft een relatief lange geschiedenis. Zo is de eerste methaanetende bacterie al in 1606 geïsoleerd, zijn er niet veel onderzoeken bekend over methaan in de grachten. "Het is een soort blinde vlek. Het echte afval is uit de grachten verdwenen, dus het probleem ook, dachten mensen. Maar dat is helemaal niet zo."

Menselijke activiteit

Door het recente onderzoek wordt er steeds meer bekend over wat zich in ons stadswater bevindt. "Het meest verrassend zijn de methaanetende bacteriën aan de wand van de grachten." Door monsters te nemen van verschillende grachtenwanden, werd de bacterie op onverwachte plekken ontdekt.

Volgens Sander Houweling, hoogleraar Aardswetenschappen aan de Vrije Universiteit Amsterdam (VU), is er niet per se direct sprake van een alarmerende situatie. Methaan bestond immers al nog voordat menselijke activiteit een rol ging spelen. "Er zijn natuurlijke bronnen van methaan", zegt Houweling.

Bronnen aanpakken

"Methaan was er al voordat wij er waren, waardoor het lastig is om te bepalen of de methaanemissies altijd al zo zijn geweest of dat het door ons erger is geworden. In Nederland is van nature veel water en moeras. Het is daarom best aannemelijk dat er vroeger meer methaan vrijkwam uit oppervlaktewater."

Wat betreft klimaatverandering kunnen we daarom beter proberen om de bronnen aan te pakken waar we aantoonbaar verantwoordelijk voor zijn. "Er valt wat te zeggen over het schoonmaken van de grachten", vervolgt de wetenschapper. "Er ligt veel organisch materiaal in de bodem van de gracht, daarom kun je verwachten dat er meer methaan wordt geproduceerd."

"Maar begin eerst bij de methaanbronnen waar we met zekerheid aan hebben bijgedragen, zoals veeteelt en afvalhopen. Bovendien wordt er in Nederlandse steden al best wat gedaan tegen methaanuitstoot", aldus Houweling.

Ondergeschoven kindje

De precieze gevolgen van methaan in de grachten, is nog niet duidelijk, stelt onderzoeker Pelsma. "Als het gaat om stikstof, is stadswater het ondergeschoven kindje", zegt hij. "Vanuit het stikstofdossier is begrijpelijk dat we kijken naar andere stikstofuitstoot, maar ik kijk liever naar het geheel."

Een betere waterkwaliteit in de stad is immers voordelig voor iedereen. "Minder methaan, is minder stinken en méér vogels en planten in de buurt: een win-winsituatie", aldus Pelsma.